Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarında Uzak Bağdaştırma Kullanımı Üzerine Bir Araştırma
Abstract
Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki metinlerde kullanılan uzak bağdaştırmaların (metaforların) metin türlerine ve sınıf düzeylerine göre dağılım oranlarını tespit etmek amacıyla yapılan bu çalışmada, betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu araştırmanın inceleme nesnesini Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları Ortaöğretim (9, 10, 11 ve 12. sınıf) Türk Dili ve Edebiyatı ders kitaplarındaki 145 metin oluşturmaktadır. Giriş ünitelerinde ve etkinlik içerisinde yer alan metinler çalışmaya dâhil edilmemiştir. Bu kapsamda 4 sınıf düzeyinde 145 metin incelenmiş ve 383 uzak bağdaştırma tespit edilmiştir. En çok uzak bağdaştırma 12. sınıf ders kitabında tespit edilirken bunu sırasıyla 9, 11 ve 10. sınıf ders kitapları izlemiştir. Uzak bağdaştırmanın sayıca en çok olduğu türler sırasıyla şiir, hikâye, roman ve tiyatro olmuştur. Metin sayısından bağımsız olarak metin türlerinde kullanılan uzak bağdaştırma oranını tespit etmek amacıyla bir metin türündeki toplam uzak bağdaştırma sayısının metin sayısına bölünmesi ile elde edilen, “metin başına düşen uzak bağdaştırma sayısı” en yüksek olan metin türlerinin 4,25 ile masal/fabl olduğu görülmüştür. Bunu ikinci sırada metin başına 4 oranıyla hikâye türü, üçüncü sırada metin başına 3,66 oranıyla mülakat/röportaj ve biyografi/otobiyografi türleri izlemiştir. En düşük oranda uzak bağdaştırma içeren metin türleri haber metni, mektup/e-posta ve gezi yazısı olmuştur.
Keywords
Uzak bağdaştırma yakın bağdaştırma sözcük anlam bilimi Türk dili ve edebiyatı ders kitapları
References
- Aksan, D. (2020). Anlambilim. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Büyüköztürk, Ş. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
- Demir, G. Y. (2018). Dilin belirsizliği. İstanbul: Pinhan.
- Duman, M. A. (2019). Cicero ve Hegel'in metafor anlayışları. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Filazi, G., Çuhadar, S., Karaca, D., Bozbıyık, N. ve Baycanlar, M. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 10 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- İspirli, Ö. L. (2014). Almanca ve Türkçede eğretileme süreci (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Karaca, D., Filazi, G., Baycanlar, M., Bozbıyık, N. ve Çuhadar, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 12 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar, hayat, anlam ve dil. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki.
- MEB. (2018). Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Onan, B. (2020). Kuramdan uygulamaya anlam bilimi. Ankara: Pegem.
- Onan, B. ve Tiryaki, E. N. (2012). Türkçede örtülü anlam oluşturan unsurlar ve ana dili öğretimindeki işlevleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 223-240.
- Özbay, M. (2015). Türkçe özel öğretim yöntemleri 1. Ankara: Öncü Kitap.
- Şen, Ü. S. (2010). Sanat eğitiminde bilimsel araştırma yöntemlerinin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 343-360.
- Taşdemir, E. (2016). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yakın ve uzak bağdaştırmalar ve Türkçe öğretmeni adaylarının bağdaştırma algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- Tekercioğlu, H. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki bilişsel ve üstbilişsel işlevler üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Temizkan, M. (2010). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları 27, 621-643.
- Tokdemir, N. (2011). İlköğretim (6, 7 ve 8. Sınıf) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin bağdaştırmalar yönünden incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
- Yağız, O. ve Yiğiter, K. (2010). Dil, düşünce ve dil öğretimi ekseninde metafor. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 234-246.
- Yücel, İ., Türkyılmaz, M. ve Sağır, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 9 ders kitabı. İzmir: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Yücel, İ., Türkyılmaz, M. ve Sağır, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 11 ders kitabı. İzmir: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
A Research on the Use of Remote Reconciliation in Turkish Language and Literature Textbooks of Upper Secondary Education
Abstract
In this study which was conducted to determine the distribution ratios of remote reconciliations (metaphors) used in the texts in the Turkish Language and Literature textbooks of Upper Secondary Education (Grade 9, 10, 11 and 12) by text types and grade levels, descriptive scanning method was used. Objects of this research consisted of 145 texts available in Turkish Language and Literature of Upper Secondary Education (Grades 9, 10, 11 and 12) by Ministry of National Education Publishing. The texts in the introductory units and the activities were not included in the study. Within this framework, 145 texts of 4 different grade levels were analyzed and 383 remote reconciliations were identified. Remote reconciliation was mostly identified in the textbook for Grade 12, which was followed by the textbooks for Grades 9, 11, and 10 respectively. The genres with the highest number of remote reconciliations were poetry, story, novel, and drama respectively. It was seen that the text types with the highest number of remote reconciliations per text, obtained by dividing the total number of remote reconciliations in a text type by the number of texts, were Fairy Tale/Fable with 4.25, which was followed by the story genre with a ratio of 4 per text, and the interview and biography/autobiography genres, with a ratio of 3.66 per text respectively. The text types with the lowest rate of remote reconciliations were news text, letter/e-mail, and travel writing.
Keywords
Remote reconciliation close reconciliation lexical semantics Turkish language and literature textbook
References
- Aksan, D. (2020). Anlambilim. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Büyüköztürk, Ş. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
- Demir, G. Y. (2018). Dilin belirsizliği. İstanbul: Pinhan.
- Duman, M. A. (2019). Cicero ve Hegel'in metafor anlayışları. Ankara: Gece Kitaplığı.
- Filazi, G., Çuhadar, S., Karaca, D., Bozbıyık, N. ve Baycanlar, M. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 10 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- İspirli, Ö. L. (2014). Almanca ve Türkçede eğretileme süreci (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Karaca, D., Filazi, G., Baycanlar, M., Bozbıyık, N. ve Çuhadar, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 12 ders kitabı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
- Lakoff, G., & Johnson, M. (2015). Metaforlar, hayat, anlam ve dil. (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki.
- MEB. (2018). Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
- Onan, B. (2020). Kuramdan uygulamaya anlam bilimi. Ankara: Pegem.
- Onan, B. ve Tiryaki, E. N. (2012). Türkçede örtülü anlam oluşturan unsurlar ve ana dili öğretimindeki işlevleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 223-240.
- Özbay, M. (2015). Türkçe özel öğretim yöntemleri 1. Ankara: Öncü Kitap.
- Şen, Ü. S. (2010). Sanat eğitiminde bilimsel araştırma yöntemlerinin kullanılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 343-360.
- Taşdemir, E. (2016). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yakın ve uzak bağdaştırmalar ve Türkçe öğretmeni adaylarının bağdaştırma algıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
- Tekercioğlu, H. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki bilişsel ve üstbilişsel işlevler üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Temizkan, M. (2010). Türkçe öğretiminde yaratıcı yazma becerilerinin geliştirilmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları 27, 621-643.
- Tokdemir, N. (2011). İlköğretim (6, 7 ve 8. Sınıf) Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin bağdaştırmalar yönünden incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
- Yağız, O. ve Yiğiter, K. (2010). Dil, düşünce ve dil öğretimi ekseninde metafor. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 234-246.
- Yücel, İ., Türkyılmaz, M. ve Sağır, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 9 ders kitabı. İzmir: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Yücel, İ., Türkyılmaz, M. ve Sağır, S. (2020). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı 11 ders kitabı. İzmir: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Subjects | Turkish Education |
| Journal Section | Makaleler |
| Authors | |
| Publication Date | April 30, 2024 |
| Submission Date | January 28, 2024 |
| Acceptance Date | March 27, 2024 |
| Published in Issue | Year 2024Volume: 12 Issue: 2 |
