Akademia Doğa ve İnsan Bilimleri Dergisi

Öz

Çocuk yoksulluğu geçmişten günümüze üzerinde sıklıkla durulan ancak bir türlü çözüme kavuşturulamayan sosyal, ekonomik, politik temelleri bulunan bir sorundur. Yoksulluk; çocukların gelecekte başta fizyolojik olmak üzere birçok sorunla karşılaşmalarına sebep olmakta, bu durum ise toplumun geleceğini doğrudan etkilemektedir. Yoksulluk, çocukların yapabilirliklerini ve toplumsal sürdürülebilirliği doğrudan etkilemektedir.
Bu çalışmanın amacı, çocuk yoksulluğuna ilişkin kamusal önlemler arasında yer alan sosyal koruma harcamalarının farklı ülkelerdeki rakamsal yansımalarını incelemek, sonuçları sürdürülebilirlik açısından tartışmaya açmaktır. Bu kapsamda Almanya, Fransa ve Türkiye’de yaşayan çocuklara ve ailelerine ilişkin sosyal koruma harcamaları yoksulluk ve gelir dağılımı çerçevesinde ele alınacaktır. Bu doğrultuda, öncelikle ülkelerin nüfuslarına ilişkin istatistikler incelenecek, genel nüfusun yoksulluk oranı ve çocuk yoksulluk oranları ele alınacaktır. Son olarak GSYH ve Sosyal Koruma Harcamaları gözden geçirilecek, aile ve çocuğa yönelik sosyal koruma harcamalarının GSYH içindeki payları değerlendirilecektir.
Elde edilen veriler ışığında, Almanya ve Fransa’da yeniden dağıtım sürecinin önemli düzeyde işlediği görülmektedir. Gün geçtikçe yaş alan bu ülkelerde piyasanın yarattığı yoksulluk düzeyi oldukça yüksek ve gelir dağılımları oldukça adaletsizdir. Bununla birlikte, vergiler ve transfer harcamaları aracılığıyla devletin piyasaya müdahalesi sonucu bu yoksulluk ve gelir adaletsizliği değerlerinin oldukça aşağılara çekildiği görülmektedir. Türkiye’de ise piyasanın yaratmış olduğu yoksulluk ve gelir adaletsizliği Almanya ve Fransa’ya oranla oldukça düşüktür. Bununla birlikte vergi ve transfer harcamaları mevcut yoksulluk ve adaletsizliği çok az etkilemektedir. Dolayısıyla, Türkiye’de yeniden dağıtım sürecinin iyi işlemediği ve devlet müdahalesinin zayıf olduğu bir yapıdan söz etmek mümkündür. Buna ek olarak ekonomik büyüklüğü ve kişi başı milli geliri Fransa ve Almanya’nın çok daha altında olan Türkiye’de sosyal koruma harcamalarının, özellikle de aile ve çocuklara yönelik sosyal koruma harcamalarının GSYH içindeki payları oldukça düşük düzeydedir.
Bu çerçevede değerlendirildiğinde Türkiye’de Almanya ve Fransa’nın aksine piyasayı önceleyen ve müdahaleden çekinen bir yapının söz konusu olduğu, devletin gelir adaletsizliği ve yoksulluk gibi sosyal sorunlara minimum düzeyde müdahale ettiği, bu anlamda daha neo-liberal bir bakış açısının söz konusu olduğu görülmektedir. Bu durumun toplumsal sürdürülebilirlik açısından çocuk yoksulluğu ile mücadelede Türkiye adına bir dezavantaj yarattığı söylenebilir. Çocuk yoksulluğunun önüne geçilebilmesi adına çocuklara yönelik sosyal koruma harcamalarının GSYH içindeki payının arttırılması, bu harcamaların yardım bağımlılığını ortadan kaldıracak biçimde planlanması ve hayata geçirilmesi kritik bir önem taşımaktadır.