Asya Studies

Öz

Türkiye’de
1970’li yıllar Soğuk Savaş dönemi koşullarının da etkisiyle
siyasal ve toplumsal kutuplaşmanın bütün şiddetli yaşandığı bir dönem olmuştur.
Özellikle 1975-1977 yılları arasında kurulan Milliyetçi Cephe Hükümetleri
(MC)’nin kurulması ile yaşanan bu kutuplaşma resmiyet kazanmıştır. Bu dönemde iktidarların “sağ”, “sol”,
“İslâmcı”, “milliyetçi” gibi ideolojik söylemleri ile siyasal ve toplumsal bölünmüşlük,
ayrıca gündelik hayata da yansımıştır. Bu yıllarda kültür-sanat gündemi,
“ulusal/milli kültür”, “sanatta ulusallık/evrensellik” ve “sosyalist/devrimci
sanat anlayışı” vb. tartışmalar ile dil politikaları da bu gelişmelerinden etkilenmiştir.
Bu açıdan MC Hükümetleri döneminde “milli” kavramı, Cumhuriyet Halk Partisi
(CHP)’nin “ulusal” kavramının dışında algılanmış ve bu durum MC iktidarının
kültür, dil ve sanat politikalarına da bir karşıtlık olarak yansımıştır.

MC
Hükümetleri döneminde siyasi ve ideolojik
nedenlere dayalı olarak iktidarı oluşturan koalisyon partilerinin görüşlerine
göre DP ve AP çizgisinin gelenekçi kanattan etkilenen dil politikaları
benimsenmiştir. Bu açıdan MC
Hükümeti’nin 1975’te işbaşına gelmesiyle birlikte modernistlerin dili
özleştirme çabalarına karşı millileşme ve milli kültüre yönelik milliyetçilik
politikaları önem kazanmıştır. Böylece bu
dönemde gelenekçi akımların etkisiyle milli eğitim müfredatı etkilenmiş ve öz
Türkçe kelimelerden arındırılmış kitaplar okullar için basılmıştır. Önceki sağ parti iktidarları döneminde
olduğu gibi, MC Hükümetleri döneminde yayınlanan genelgeler ve verilen demeçler
ile yeni türetilen öz Türkçe ve “milli dille uyumsuz” kelimelerden kaçınmaya
yönelik genelgeler yayınlanmıştır. Yine bu dönemde yaşanan kutuplaşma, iktidarın dil
politikalarını etkilemesinin yanında toplumda sanat ve sanatçı camiasına da
nüfuz etmiştir.

Bu
çalışma ile MC Hükümeti’nin kültürel politikalarının bir parçasını oluşturan “millileşme”
ekseni çerçevesinde oluşturulan dil ve sanat politikalarının günümüze olan
etkilerinin incelemesi amaçlanmıştır.