Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi

Öz

Atasözleri, bireysel bilgi ve tecrübenin
dil marifetiyle sonraki kuşaklara aktarılmasına imkân veren önemli bir halk
bilgisi yaratmasıdır. Atasözleri, içinde doğduğu toplumun zihniyetini, dünya
görüşünü, hayatı anlamlandırış şeklini yansıtması bakımından da ayrıca kayda
değerdir. Bu yönüyle de malzemesi insan olan sosyal bilimlerin pek çok alanında
yapılacak çalışmalara da kaynaklık ederler. Toplumunun temel dinamiklerinden
olan kadının yeri ve önemi, kadının toplumsal algıdaki rolünün ortaya
çıkarılmasını hedefleyen çalışmalar için de atasözleri önemli malzemedir.
Atasözlerinde bazen olumlu bazen olumsuz yönleriyle ortaya çıkan kadın yine
toplumsal olarak erkek egemen bir anlayış gereği erkeğe göre
konumlandırılmıştır; anne, eş, gelin, kaynana, görümce gibi. Biz de bu çalışmamızda,
metin merkezli bir metotla, Türk dünyasının önemli kültür merkezlerinden olan
Türkmenistan coğrafyasında söylenen atasözlerindeki kadın ve kadın algısı
üzerinde duracağız. Temel amacımız, toplumsal cinsiyetçi bir çıkarım yapmak
değil, halk bilimci gözüyle kadının yerini atasözlerinden hareketle
çözümlemektir. Bu konuda örneklem olarak Türkmenistan sahasını seçmemizin sebebi
ise; hem bu konuda yeteri kadar çalışmanın yapılmamış olması hem de Türkmen
toplumunun daha geleneksel bir yapı arz etmesidir.