Öz
Yaşanan teknolojik gelişmelere paralel olarak toplumların kültür hayatında önemli bir yer edinen sözlü ve yazılı kültür ürünleri, zamanla değişip dönüşerek başka mecralarda kendilerine yer bulmaktadır. Ortaya çıktıklarında sözün büyüleyici etkisiyle dilden dile yayılan bu ürünler, yazı ve matbaanın gelişmesiyle de kitaplara basılıp çoğaltılmıştır. Televizyon teknolojisinin her geçen gün gelişmesiyle birlikte; filmlerde, animasyonlarda ve çizgi filmlerde yeniden yaratılan sözlü ve yazılı ürünler, orijinal hallerine sadık kalma çabasıyla senaryolaştırılarak bütün bir toplumun özellikle de çocukların beğenilerine sunulmaktadır. Her ne kadar bu kültür ürünleri ilk hallerine sadık kalacak şekilde başka bir kültür türüne aktarılmaya çalışılsada bazı dış faktörler bu çabaları sonuçsuz kılmaktadır. Özellikle bir eserin yazılı hali elektronik ortama aktarılmaya çalışıldığında; süre, teknoloji, yönetmen, yapımcı ve senarist gibi faktörler bu çalışmalara engel olmaktadır.
Sözlü Kültürün Elektronik Kültüre Taşınması: “Dede Korkut Hikâyeleri Üzerine Bir İnceleme” başlıklı bu tez çalışması, kültür türleri arasında aktarımdan kaynaklanan farklılıkların ortaya çıkarılması amacıyla hazırlanmıştır. Bu amaca yönelik olarak Dede Korkut Hikâyeleri Kitabı’nda yer alan “Aruz Koca Oğlu Basat ile Tepegöz” adlı destansı hikâye ile TRT Çocuk kanalında yayınlanan “Dede Korkut Hikâyeleri Çizgi Filmi” nin ilk 13 bölümlük kısmı incelenmiştir. Çalışmada, Vladimir Propp’un geliştirmiş olduğu yapısal çözümleme yöntemi kullanılmıştır. Böylelikle sözlü kültürden yazılı kültüre oradan da elektronik kültüre aktarılan bir eserin hangi değişikliklere uğradığı incelenmiştir
Anahtar Kelimeler
Sözlü Kültür Yazılı Kültür Elektronik Kültür Dede Korkut TRT Çocuk
Kaynakça
- Bars, M. E. (2014). Vladimir Propp’un Yapısal Çözümleme Yöntemi Çerçevesinde “Battal Gazi Destanı” Filminin İncelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 79-97.
- Boratav, P. N. (1969). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Çakan, A. (2018). Dede Korkut Hikâyeleri “Kitab-ı Dedem Korkut. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Doğan, E. (2018). Türk Sinemasında Masal Uyarlamaları ve Vladimir Propp’un Halk Masalları İşlevlerinin Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1970) Filminde Çözümlenmesi. Turkish Studies, 13/23, 53-63
- Eagleton, T. (2016). Kültür Yorumları. (Üçüncü Basım). (Çev. Özge Çelik) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Ellul. J. (2012). Sözün Düşüşü. (Üçüncü Baskı). (Çev. Hüsamettin Arslan) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
- Ergin, M. (2003). Dede Korkut Kitabı. Afyon: Hisar Kültür Gönüllüleri Yayınları.
- Goody, J. (2013). Yazılı ve Sözel Arasındaki İletişim. (Birinci Baskı). (Çev. Osman Bulut) İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
- Gökalp, Z. (2018). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Mavi Çatı Yayınları
- Gümüş, İ. (2011). Sözlü Kültür Ortamı Ürünlerinin Sanal Kültür Ortamında Yeniden Yaratılmaları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Karakaş, R. (2012). Türkiye’de Animasyon ve Dijital Oyun Sektörü. Bilişim Dergisi 40 (17), 120-126.
- Medin, B. (2017). Değişen Sinema Seyir Kültürünü Sözlü, Yazılı ve Elektronik Kültür Bağlamında Anlamak. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 10 (1), 357-386.
- Ong, Walter J. (2013). Sözlü ve Yazılı Kültür “Sözün Teknolojileşmesi”. (Dördüncü Baskı). (Çev. Sema Postacıoğlu Banon) İstanbul: Metis Yayınları.
- Özbay, M., Tayşi K. E. (2011). Dede Korkut Hikâyeleri’nin Türkçe Öğretimi ve Değer Aktarımı Açısından Önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 21-31.
- Özdemir. N. (2015). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Postman, N. (2016). Televizyon: Öldüren Eğlence “Gösteri Çağında Kamusal Söylem”. (Altıncı Baskı). (Çev. Osman Akınhay) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Parsa, A. F. (2007). İmgenin Gücü ve Görsel Kültürün Yükselişi. Fotografya Dergisi, 19, 1-10
- Propp, V. (2018). Masalın Biçimbilimi. (Dördüncü Baskı). (Çev. Mehmet Rifat- Sema Rifat) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Sanders. B. (2013). Öküzün A’sı “Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi. (Üçüncü Baskı). (Çev. Şehnaz Tahir) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Uçan, B. (2018). Türk Çizgi Filmlerinde Kültürel Kodlamalar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (55).
- Yağcı. M. (2005). Yazılı Kültürün Düşüşü Sözlü Kültürden Yazılı Kültüre ve Elektronik Kültüre Geçiş Süreçlerinde Düşünsel ve Toplumsal Değişimler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Yıldırım, D. (2000). Tarihî Süreç İçinde İletişim Odakları, Ağları ve İşlevleri (XIII-XX. Yüzyıllar Aralığı Türkiye’si). Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (10).
- Yücel, Y., Yediyıldız, B. (1990). Tarih ve Kültür”, Millî Kültür Unsurlarımız Üzerinde Genel Görüşler. Ankara: AKM Yayıncılık.
- Zeyrek, Y. (2017). Dede Korkut Kitabi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 2 |
