Öz
19. yüzyılda dünya genelinde seri üretimin egemen hâle gelmesiyle birlikte, tüketimin de seri hâle getirildiği ve birbirinden oldukça farklı insan gruplarının “tüketim kültürü” etrafında birleştirilmeye çalışıldığı görülür. Bu itibarla sadece metaların değil; edebiyatın, müziğin, sinemanın, resmin, imgelerin, mimarinin veya diğer düşünsel ürünlerin de endüstriyel hâle getirilerek tüketim işlemine dahil edildikleri ve hızla pazara açıldıkları bilinmektedir. Frankfurt Okulu mensuplarından Adorno ve Horkheimer, sanat ve düşünsel ürünlerin özgül ağırlıklarının ticari baskı altında kaybolmasına yol açan bu durumu, “kültür endüstrisi” adıyla olumsuzlamış ve söz konusu endüstrileşmeye karşı sosyal teoride uzun zaman boyunca olumsuz bir bakış açısının hakim olmasına neden olmuşlardır. Ancak bugün gelinen noktada, sağladıkları iş hacmi bakımından ağır sanayi kollarını çoktan geride bırakmış ve her biri büyük bir sektör haline gelmiş olan bu ticarî alanların, “yaratıcı endüstriler” olarak adlandırıldıkları ve başta Batı toplumları olmak üzere gelişmiş ülkelerin hemen her birinin bu endüstrilere büyük yatırımlar yaparak yüksek kârlar elde ettikleri anlaşılmaktadır. Bu çalışma, söz konusu yaratıcı endüstriler üzerine odaklanmakta ve bu endüstrilerin kültürel hayattan beslenmelerine atıf yaparak, Türk kültürel belleği içerisinde büyük bir öneme sahip olan Âşık Veysel’in söz konusu endüstriler tarafından ne şekilde işlenebileceği üzerine birtakım çözüm önerileri sunmaya çalışmaktadır. Bu bakımdan başta müzik, edebiyat ve tiyatro gibi öz sanat alanlarında; turizm ve sinemada, müze ve sanatsal sergilerde, tasarım, moda, tanıtım, reklamcılık, yazılım ve festivaller gibi farklı yaratıcı endüstriler içerisinde Âşık Veysel ve onun kültürel mirasının etkili bir şekilde kullanılabileceği ve bu suretle “artı değer” üretilerek hem kültür hayatımız için bir kilometre taşı olan Veysel’in mirasının yaşatılabileceği hem de sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabileceği gösterilmeye çalışılmıştır. Ayrıca vefatının 50. yılında UNESCO Anma ve Kutlama Yıl Dönümleri Programı’na alınan ve Türk kültür hayatı için önemli bir figür olarak karşımıza çıkan Âşık Veysel Şatıroğlu’nun sadece folklor ve Türkoloji için değil aynı zamanda pek çok farklı disiplin ve alan açısından büyük bir kaynak olduğu gösterilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Âşık Veysel yaratıcı endüstriler kültür endüstrisi kültür ekonomisi folklor.
Kaynakça
- ADORNO, T. ve HORKHEIMER, M. (2010). Ayrınlanmanın Diyalektiği, (Çev. Nihat Ülner-Elif Öztarhan Karadoğan). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- ALKAN, E. (2001). Âşık Veysel’den Nükteler. İstanbul: Pencere Yayınları.
- ALPTEKİN, A. B. (2009). Âşık Veysel. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
- BAKİLER, Y. B. (2007). Âşık Veysel. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları.
- BAUMAN, Z. (2012). Küreselleşme (Toplumsal Sonuçları). (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- BİNYAZAR, A. (TY). Uzun İnce Bir Yolda Âşık Veysel. İstanbul: Tel Yayınları.
- GREFE, C. vd. (2003). ATTAC: Küreselleşmeyi Eleştirenler Ne İstiyorlar?. İstanbul: Çitlembik Yayınları.
- GÜNAY, U. (1993). “Âşık Veysel ve Âşık Tarzı Şiir Geleneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1, 21-42.
- JAMESON, F. (2008). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (Çev. Nuri Plümer ve Abdülkadir Gölcü), Ankara: Nirengi Kitap.
- KAYA, D. (2002). “Âşık Veysel’in Şiirlerinde Yöresel Kelimeler ve Deyimler”. Türk Dili, S. 607, 258-262.
- OĞUZ, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halkbilimi. Ankara: Akçağ Yayınevi.
- OĞUZ, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- OĞUZ, M. Ö. vd. (2012). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yaynları.
- OĞUZCAN, Ü. Yaşar (1991). Âşık Veysel – Dostlar Beni Hatırlasın. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
- ONGUR, H. Övünç (2011). Tüketim Toplumu, Nevrotik Kültür ve Dövüş Kulübü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- ÖZDEMİR, N. (2012). Kültür Ekonomisi ve Yönetimi (Seçki). Ankara: Hacettepe Yayıncılık.
- PELVANOĞLU, E. (2007). “Merkezdeki Çevrenin Müziği; Bir Ulusal Kalıt Adayı: Pentagram”. Millî Folklor, Y. 19, S. 75, 55-59.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türkiye Sahası Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 25 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 22 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 3 |
