Araştırma Makalesi
Yıl 2024,
Sayı: 23, 1 - 21, 28.03.2024
Öz
İnternet teknolojileri her geçen gün gelişip yaşantımızı ve sağlığımızı daha çok etkiler hale gelmiştir. Özellikle sosyal medya günden güne yayılarak neredeyse herkesin kullandığı ve bilgiler edindiği bir mecra haline dönüşmüştür. Buradan hareketle yapılan araştırmanın amaçlarını kişilerin diyet, sağlık beslenme, zayıflama vb. konularda kimlerden bilgi aldığını sorgulamak, internet ya da sosyal medyadaki içerik üreticilerinin önerilerine inanma ve inanmama motivasyonlarını ortaya koymak ve sağlık iletişiminin sosyal medya aracılığıyla bireyler üzerindeki etkilerini irdelemek oluşturmaktadır. Bu kapsamda yapılan araştırma nitel bir çalışma olup, ilgili veriler 20 kişi üzerinden yarı yapılandırılmış mülakat yöntemi ile yüz yüze ya da telefon aracılığıyla toplanmış, akabinde de kodlara ayrılarak inanma, inanmama, sosyal medyadaki bilgilere karşı tutum, bilgi alınan aracılar ve diyet ile ilgili en güvenilir bilgi veren aracılar kategorilerine ulaşılmıştır. Elde edilen verilerin analizi sonucunda kişilerin sağlık beslenme, diyet ve zayıflama konusunda en çok sosyal medyadan bilgi aldığı ve sosyal medyadaki, paylaşımlara yönelik inanma ve inanmama motivasyonları ortaya konmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Altunay, E. Oral, G. ve Yalçınkaya, M. (2014). Eğitim kurumlarında mobbing uygulamalarına ilişkin nitel bir araştırma. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 62-80.
- Aslan, H. (2001). Beden imgesi ve yeme davranışı bozuklukları. Düşünen Adam Dergisi, 14(1), 41-47.
- Baysal, A. (2004). Beslenme. Ankara: Hatipoğlu Yayıncılık.
- Brown, Z. ve Tiggemann, M. (2016). Attractive celebrity and peer images on Instagram: Effect on women's mood and body image. Body Image, 19, 37-43.
- Budak, H. (2018). Sosyal medya iletişiminde mahremiyetin serüveni. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 7(1), 146-170.
- Can, E. ve Arslan, B. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi yeterliklerine ilişkin öğrenci görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 195-219.
- Cıngı, M., Mirza, E. ve Samen, K. (2022). Web kamerayı açmak ya da açmamak: Uzaktan senkron eğitimde derse giren lisans öğrencileri web kameraya nasıl bir anlam yüklüyorlar? Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 5(2), 206-235.
- Coşkun, G. ve Demir, B. (2021). Lisans öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi- İstanbul’da bir üniversite örneği. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 195-205.
- Creswell, J. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. (M. Bütün, ve S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Creswell, J. (2017). Araştırma deseni nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları. (S. B. Demir, Çev.) Ankara: Eğiten Kitap Yayınevi.
- Çalışır, G. (2015). Kişilerarası iletişimde kullanılan bir araç olarak sosyal medya: Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi öğrencilerine yönelik bir araştırma. Humanities Sciences, 10(3), 115-144.
- Çarpar, M. C. (2020). Sosyolojide iki temel niteliksel desen: fenomenolojik ve etnografik araştırma. The Journal of Social Science, 4(8), 689-704.
- Çınarlı, İ. (2004). Sağlığın geliştirilmesine sağlık iletişimi yöntemleri olarak sosyal pazarlama, medyada savunuculuk ve halkla ilişkilerin etkisi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Darı, A.B. (2017). Sosyal medya ve sağlık. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi, 6(18), 731-758.
- Dilber, F. ve Dilber , A. (2013). Üniversite öğrencilerinin gıda ürünleri tüketiminde medyanın etkisi: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(1), 64-82.
- Dondurucu, Z. ve Uran, A. B. (2022). COVID-19 pandemisi sürecinde kamu hastanelerinin ve özel hastanelerin Instagram’da dijital sağlık iletişimi çalışmaları üzerine bir içerik analizi. Intermedia International E-journal, 9(16), 1-22. DOI: 10.56133/intermedia.1022653.
- Fuchs, C. (2011). An alternative view of privacy on Facebook. Information, 2(1), 140-165.
- Göbel, P., Şanlıer, N., Yılmaz, S., Açıkalın, B. ve Kocabaş, Ş. (2022). COVID-19 küresel salgınında sosyal medya kullanımı ve beslenmenin ilişkisi: Nitel bir çalışma. Sağlık ve Toplum Dergisi, 32(3), 123-134.
- Helm, J. ve Jones, R. (2016). Practice paper of the academy of nutrition and dietetics: social media and the dietetics practitioner: Opportunities, challenges, and best practices. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 116(11), 1825-1835.
- https://tusside.tubitak.gov.tr/tr/yontemlerimiz/Derinlemesine-Gorusme#:~:text=Katılımcının%20bir%20konu%20hakkındaki%20kişisel,ya%20da%20sorularla%20görüşmeyi%20gerçekleştirir ET:15.03.2023
- Kıngır , S. ve Kardeş , N. (2019). Medyanın sağlıklı beslenme davranışı üzerine etkisi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 163-176.
- Kıran, S., Küçükbostancı, H. ve Emre, İ. E. (2020). Sosyal medya kullanımının kişiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441.
- Kilit, D. Ö. ve Eke, E. (2019). Bireylerin sağlık bilgisi arama davranışlarının değerlendirilmesi: Isparta ili örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 401-436.
- Köksal, Y. ve Özdemir, Ş. (2013). Bir iletişim aracı olarak sosyal medya'nın tutundurma karması içerisindeki yeri üzerine bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 323-337.
- Kurt, E. ve Altun, T. (2014). Televizyon reklamlarının ilkokul öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarına etkisi üzerine bir inceleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(7), 393-408.
- Langmia, K. ve Tyree, T. C. (2017). Social media: Culture and identity. Lanham: Lexington Books.
- Law, R. ve Jevons, E.F. (2023. Exploring the perceived influence of social media use on disordered eating in nutrition and dietetics students. Journal of Human Nutrition and Dietetics, 36(5), 2050-2059.
- Lee, H. R., Lee, H. E., Choi, J., Kim, J. H. ve Han, H. L. (2014). Social media use, body ımage and psychological well-being: A cross-cultural comparison of Korea and the United States. Journal of Health Communication, 19(12), 1348-1358.
- Li, J., Tang, J., Liu, X. ve Ma, L. (2019). How do users adopt health information from social media? The narrative paradigm perspective. The Him journal, 48(3), 116-126.
- McLuhan, M. (2017). Gutenberg Galaksisi: Tipografik insanın oluşumu. (G. Güven, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
- Mendeş, B. (2018). Diyetisyenlerin sosyal medyadaki paylaşımlarının bilimsel ve etik yönden incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Biruni Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Nicole, A. (2020). Privacy and social media. National Highlights Inc.
- Öksüz, M. ve Eroğlu, E. (2021). Diyetisyenlerin Instagram’da paylaştığı yemek tarifi gönderilerinin besin ögeleri açısından değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(3), 500-508.
- Özdemir, D. ve Arpacıoğlu, S. (2020). Sosyal medya kullanımı, sağlık algısı ve sağlık arama davranışının koronavirüs korkusu üzerine etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 364-381.
- Özenoğlu, A., Gün, B., Karadeniz, B., Koç, F., Bilgin, V., Bembeyaz, Z. ve Saha, B. S. (2021). Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığın sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar ve beden kütle indeksi ile ilişkisi. Life Sciences, 16(1), 1-18.
- Öztürk, R.G. ve Öymen, G. (2013). Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımının stratejik önemi: Türkiye’de kalp sağlığı ile ilgili kâr amacı gütmeyen kuruluşlar üzerine bir değerlendirme. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, Özel Sayı:3, 109-132.
- Özyurt, T., Aydemir, Y., Aydın, A., İnci, M. B., Hasan, Ç. E., Muratdağı, G. ve Kurban, A. (2020). İnternet ve televizyonda sağlık bilgisi arama davranışı ve ilişkili faktörler. Sakarya Tıp Dergisi, 10(Özel Sayı), 1-10.
- Quaidoo, E., Ohemeng, A. ve Amankwah-Poku, M. (2018). Sources of nutrition information and level of nutrition knowledge among young adults in the Accra metropolis. BMC Public Health, 18(1), 1-7.
- Ramachandran, D., Kite, J., Jo Vassallo, A., Y Chau, J., Partridge, S., Freeman, B. ve Gill , T. (2018). Food trends and popular nutrition advice online– implications for public health. Online Journal of Public Health Informatics , 10(2), 213-218.
- Roudsari, A., Vedadhir, A., Amiri, P., Kalentari, N., Omidvar, N., Eini-Zinab, H. ve Sadati, H. (2017). Psycho-Socio-Cultural determinants of food choice: A qualitative study on adults in social and cultural context of Iran. Iranian Journal of Psychiatry, 12(4), 241-250.
- Rounsefell, K., Gibson, S., McLean, S., Molenaar, A., Brennan, L. ve Truby, H. (2019). Social media, body image and food choices in healthy young adults: A mixed methods systematic review. Nutrition & Dietetics, 77(1), 19-40.
- Sabbagh, C., Boyland, E., Hankey, C. ve Parrett, A. (2020). Analysing credibility of UK social media influencers’ weight-management blogs: A pilot study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(23), 9022.
- Saboia, I., Almeida, A. M. P., Sousa, P. ve Pernencar, C. (2020). Dietitians and nutritionists behaviour on social media: A scoping literature review. In Proceedings of the 13th International Joint Conference on Biomedical Engineering Systems and Technologies (Vol. 5, pp. 530-538). SciTePress, Science and Technology Publications.
- Sağlam, K. ve Gümüş, T. (2019). Yazılı, görsel ve sosyal medyada gıda ile ilgili bilgi kirliliğinin halkın gıda tercihi üzerine etkileri. Gıda Dergisi, 44(1), 153-162.
- Samira, E. ve Derinpınar, K. (2021). Aşı tereddütlerinde sosyal medyanın rolü. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(2), 377-390.
- Shine, D., Minehan, M. ve Knight‐Agarwal, C. (2022). Healthpromotion: A qualitative exploration of how dietitians can use social media to positively ınfluence women aged 18–35 years. Nutrition & Dietetics, 79(4), 489-496.
- Sipahi, S. (2019). Sosyal medyadaki beslenme ile ilgili haber ve paylaşımların yetişkin bireylerin yeme tutum ve davranışlarına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programları Enstitüsü.
- Şahin, E. ve Ayaz, F. (2021). Bir sağlık arama davranışı olarak sosyal medya kullanımı: İzolasyon, karantina ve sosyal mesafe tedbirlerinde Facebook’ta Covid-19 içerikli sosyal medya paylaşımlarının görünümü. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences (60), 185-215.
- Şener, E. ve Menevşe, S. (2013). Sağlığı geliştirici bir unsur olarak sosyal medya: Facebookta sağlık. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(4), 508-523.
- T. Carr, C. ve A. Hayes, R. (2015). Social media: Defining, developing, and divining. Atlantic Journal of Communication, 23(1), 46-65.
- Tosyalı, H. ve Sütçü, C. S. (2016). Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımının bireyler üzerindeki etkileri. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), 3-22.
- Uluç, G. ve Yarcı, A. (2017). Sosyal medya kültürü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(52), 88-102.
- Vardarlıer, P. ve Öztürk, C. (2020). Sağlık iletişiminde sosyal medya kullanımının rolü. Sosyolojik Düşün, 5(1), 1-18.
- Yavuz, S. (2020). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin sosyal medya dini paylaşım tutumları. Dini Araştırmlar Dergisi, 23(57), 37-64.
- Yılmaz, E. ve Özkan, S. (2007). Üniversite Öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 2(6), 87-104.
Toplam 55 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İletişim Çalışmaları |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Mart 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 23 |
