Milli Folklor

Mitlerde genellikle çeşitli tabiat unsurlarına atfedilen bazı değerler ve özellikler mevcuttur. Doğaya ait bu unsurlar insanlar tarafından kutsal addedilmiştir. Özellikle evrenin yaratılışında su, ateş, toprak gibi ağaç da hayatın merkezinde var olan bir unsurdur. Ağaç ile ilgili sembolik anlamlar da ilkel toplumlardan günümüz toplumlarına kadar dil ve kültürde varlığını sürdürmektedir. Öncelikle insanların ağaçları neden sembol olarak kullandığı yaşamsal bağlamda değerlendirilmelidir. Mitlerde ağacın rolü ya da ağaca verilen sembolik anlamların çeşitliliğinin nedenini fizikî yapılarında aramak gerekir. Özellikle boyut bakımından büyük ve uzun olmaları insanların hayal gücünü canlı bir şekilde etkilemiştir. İnsan ve hayvan gibi canlı oluşları ya da dağ, taş gibi hareketsiz görünmelerine rağmen değişip sallanabilme özellikleri bakımından farklı olan ağaç, pek çok özellik bakımından insan hayatı için elzem bir unsur hâline gelmiştir. Ağaçlar insanlar tarafından yiyecek, yakıt, barınak, giysi, herhangi bir alet yapımı için önemli kaynaktır ve yakılarak ya da kesilerek çok sayıda nesneye dönüşebilir. Tüm bu kullanımla birlikte elbette insanlar için korunma ve saklanma yeri de sağlamıştır. Çalışmada bir doğa unsuru olarak ağacın Türk ve İskandinav mitolojisindeki önemi ve sembol olarak kullanılmasının kökeni karşılaştırmalı olarak irdelenmiş, geçmişten günümüze ağaçla ilgili inanış ve uygulamalardan örnekler sunulmuştur. Dünyadaki tüm yaşamın bütünü olan dünya/hayat ağacı Türk ve İskandinav mitlerinde evrenin merkez ekseni olarak algılanmış ve günümüze birer kültürel birikim olarak miras kalmıştır. Kültürel birikimler en temelde insanların ilksel hallerinden itibaren yani kültürlerin başlangıç noktası olan mitlerden başlamıştır. Mitler, ulusların kültür hazinelerinin temelidir. Her mit bir yaratılışın öyküsüdür. Farklı ulusların mitlerini bir bütün olarak ele almak ve kültürlerin bu yolla etkileşimlerini değerlendirmek ortak bir kültür hazinesi oluşturmaya olanak tanır. Mitoloji, bir millete ait mitlerin tümünü içine alır ve onları bir düzen içinde, kendine özgü ve sistemli bir biçimde inceler. Mitolojiyi karşılaştırmalı olarak ele almak, uygarlık tarihine farklı bir bakış açısı kazandırabileceği gibi inançların kökenini irdeleme ve bu sayede farklı renklerin, zenginliklerin ve derinliklerin şifresini çözebilme olanağı sağlar. Karşılaştırmalı mitoloji, mitleri evrensel boyuta taşır, farklı mitleri karşılaştırılarak inceleyip çözümler ve mitlerdeki ortak noktaları keşfetmeyi amaçlar. Bu çalışmada karşılaştırmalı mitoloji ışığında ağacın sembol olarak kolektif bilinçaltında ne anlama geldiği irdelenmiştir. İki mitik sistem içinde ağacın kutsallığı ve önemi, bu kutsallıkta rol oynayan etmenlerin ortak yönleri saptanmıştır. Bu ortak yönler yaratılış, doğurganlık ve berekettir. Ağacın sembolik kullanımında tanrısallıktan sosyal yaşama ve gökten yere dikey yapılı ikilikler göze çarpmaktadır. Dikey yapı da diriliğin ve canlılığın göstergesidir. Böylece ağaç sembolü özelinde hayat/dünya ağacı, mitik dönemden günümüze önemini korumakta ve günlük hayatta, edebiyat ve sanatın pek çok dalında kullanılmaya devam etmektedir.