SİVAS VE ÇEVRESİNDE JANDARMANIN MÜDAHALE ETTİĞİ EŞKIYALIK FAALİYETLERİ HAKKINDA BAZI NOTLAR (1888-1919)
Öz
Bir topluluğun olduğu yerde olmazsa olmaz bazı temel ihtiyaçlar vardır. Toplulukların en küçük yapı taşından en büyüğüne kadar çeşitli sebeplerden ötürü tüm beşer korunma ihtiyacı duymuştur. Kurulan devletler bu yapılanma için gerekli tedbirleri alabilmeye çalışmışlardır. Bu nedenle kurum, kuruluş ve teşkilatlanmalar ortaya çıkmıştır. Öyle ki Osmanlı Devleti de bu bağlamda gerekli faaliyetlerini yürütmüştür.
Çalışma, Osmanlı’nın son dönemlerinde ortaya çıkan kanunsuz işlere karşı koyan kolluk kuvvetlerinden bir tanesine şahitlik edecektir. O kuvvet Jandarma teşkilatıdır. Osmanlının her döneminde farklı ad ve teşkilatlanma ile iç güvenliği sağlamak için bir yapılanma söz konusudur. Çalışma da ele alınan zaman dilimi Osmanlı’nın XX. Yüzyılını işaret etmektedir. İmparatorluğun içinde bulunduğu buhranlı dönemler elbette ki iç asayişe de gereken faturayı kesmeyi bilmiştir. Osmanlı devletinin bünyesinde olan Sivas ve çevresindeki ortaya çıkan kanunsuz hareketler o dönemde sosyal hayatın bozulmasında etkin rol oynayan başı boş insanların giriştikleri usulsüzlüklerin daha doğru tabirle eşkıyalık hareketlerinin nerede, kim tarafından ve nasıl olageldiği ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Kaynakça
- Abdullah Sıdkı, Osmanlı Jandarması Nasıl Olmalıdır?, Vilayet Matbaası, Edirne 1918.
- Akbulut, Gülpınar, “Sivas Şehri’nin Tarihi Coğrafyası”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C. 35, S. 2, Aralık 2009.
- Alpar, Güray, “Güvenliğin Sağlanmasında Bir Kolluk Kuvveti Olan Jandarmanın Geçmişten Bu Günümüze Rolü Ve Dünyadaki Konumu”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, C. 2, S. 1, Mayıs 2013, Ss. 79-106.
- Çadırcı, Musa, “Tanzimat’ın İlanı Sırasında Anadolu’da İç Güvenlik”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 13, S. 24, 1980.
- Dinç, Osman, Osmanlı’da Modern Kolluğa Geçiş: 1903 Nizamnamesine Göre Osmanlı Jandarma Teşkilatının Kuruluşu, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Bolu 2021.
- Halaçoğlu, Yusuf, Xıv-Xvıı. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilâtı Ve Sosyal Yapı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014.
- Halıcı, Esma Nur, Değişim Sürecinde Osmanlı Jandarmasının Eğitimi Meselesi (1839- 1914), Kırıkkale
- Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale 2019.
- Hayta, Necdet - Uğur Ünal, Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri (Xvıı. Yüzyıl Başlarından Yıkışıla Kadar), Gazi Kitabevi, 10. Baskı, Ankara 2017.
- İlgürel, Mücteba, “Osmanlılar’da Eşkıyalık Hareketleri”, Tdv.İa, C. Xı, İstanbul 1995, Ss. 466-469.
- Kara, Evrim, Devlet-Kolluk İlişkisi Kapsamında Jandarma Ve Türk Jandarması, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2016.
- Koparan, Necdet, Türk Jandarma Teşkilâtı (1908-1938), Ankara Üniversitesi, Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2007.
- Lewıs, Bernand, Modern Türkiye’nin Doğuşu, Arkadaş Yayınevi, Ankara 2014.
- Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Timaş Yayınları, İstanbul 2014.
- Özcan, Abdülkadir, “Zaptiye”, Tdv.İa, C. 44, İstanbul 2013, Ss. 128-130.
- Özcan, Ahmet, “Osmanlı Devleti’nde Jandarma Teşkilatının Kurulmasının Gündeme İlk Defa Gelişi (1839)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 32, S. 53, 2013.
- Polat, Erdoğan, Şer’iyye Sicillerine Göre Sivas’ın Sosyo-Kültürel Tarihi (1900-1909 Yılları Arasında Sivas), Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri 2010.
- Reyhan, Cenk - Serap Sert, “Asakir-İ Zaptiyeden Jandarmaya: Osmanlı Kamu Düzeninde Mahalli Asayiş Ve Emniyetin Korunmasında Güvenlik Kurumu”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 40, S. 70, 2021.
- Sönmez, Ali, “Jandarma Teşkilatının Kuruluşu Sürecinde Baker Paşa’nın Rolü”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C. 0, S. 11, Ekim 2010, Ss. 163-173.
- Tekir, Süleyman, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Jandarma Kuruluş Teşkilat Ve Mücadele (1903-1938), Timaş Yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2020.
- Ürkmez, Naim, “Eşkıyalığın Engellenmesine Dair Sultan Iı. Abdülhamid’e Sunulan Bir Rapor”, Etü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 1, Aralık 2015, Ss. 31-64.
- Türkmen, Zekeriya, “Jandarma”, Tdv.İa, C. 2, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2020.
- Yücel, Ebubekir, Sâlnâme-İ Vilâyet-İ Sivas 1903, Buruciye Yayınları, Sivas 2011.
- Yücel, Ebubekir, Sâlnâme-İ Vilâyet-İ Sivas 1907, Buruciye Yayınları, Sivas 2011.
- Yiğit, İlker - Esra Oruç, “Osmanlı Anadolu’sunda Eşkıyalık Ve Mekân (1565-1566): 5 Numaralı Mühimme Defteri Üzerinden Bir Değerlendirme”, Ege Coğrafya Dergisi, C. 29(1), 2020.
- Yüksel, Ahmet, Perapolis Osmanlı Polis Tarihini Yeniden İnşa Denemesi, Türk İdari Araştırmaları Vakfı, Ankara 2022.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 47 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.