Yıl 2016,
Cilt: 40 Sayı: 1, 351 - 369, 12.07.2016
Öz
Yerel yönetimler, merkezi yönetimden bağımsız olarak kendilerine verilmiş olan vazife ve yükümlülükleri yerinden hizmet anlayışı ile etkin biçimde yerine getirebilmek için siyasi ve ekonomik yetkilerle donatılmıştır. Ayrıca yerelde kamu politikalarının daha sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için kanunların belirlediği sınırlar içerisinde ayrı bir mal varlığına ve gelir kaynağına sahip olabilme ve harcama yapabilme yetkisine de sahiptir. Bu çalışmada öncelikle yerel yönetimlerde mali özerklik kavramı alanına katkıda bulunmuş literatür doğrultusunda analiz edilmiştir. Literatür taraması sonucu ortaya konan tanımlara bağlı olarak yerel yönetimlerin mali özerkliklerinin yerel halka ve bulundukları bölgeye sağladığı faydalar üzerinde durulmuştur. Yerel yönetimlerin kanunlar çerçevesinde gelir kaynaklarına ne şekilde sahip oldukları vurgulanmış ve son olarak da Türkiye’deki yerel vergi ve harçlar gibi yerel gelir kaynaklarına değinilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Mali Özerklik Yerel Yönetimler Merkezi Yönetim Kamu Politikası Vergi ve Harçlar
Kaynakça
- BLOCHLIGER, Hansjörg-King, David. (2006),“Less Than You Thought: The Fiscal Autonomy Of SubCentral Governments”, OECD Economic Studies No. 43, 2006/2, http://www.oecd.org/dataoecd/62/59/40507581.pdf (07.12.2010) BOSCHMANN, Nina (2009), “Local
- Governance&Decentralization”,“Fiscal
- Decentralization and Options for Donor Harmonisation”,Development Partners
- Working Group on Local Governance and Decentralization Dpwg - Lgd, Paulstr. 2310557,
- http://www.dpwglgd.org/cms/upload/pdf/Fiscal_Decentralisation.pdf, (1.12.2012) December, Berlin,
- BÜLBÜL, Duran. (2006), “Merkezi İdare İle Yerel Yönetimler Arasında İdari ve Mali Paylaşım”, (Erişim Adresi: www.yerelnet.org.tr/mali_yapi/rapor_01.pdf, Erişim Tarihi: 03.10.2006).
- CHAPMAN, Jeffrey I. (1999), “Local Government, Fiscal Autonomy and Fiscal Stress: The Case of California”, Lincoln Institute of Land Policy Working Paper
- DUVERGER, Maurice. (1986),Siyasi Rejimler. (Çev:Teoman Tunçdoğan), 1. Baskı, DKKD:14, Sosyal Yayınlar.
- EBEL, R. D. (2003),“Subnational tax policy design and fiscal decentralization”The World Bank Course on Practical Issues of Tax Policy in Developing Countries, World Bank Institute, Washington D.C.
- ERYILMAZ, Bilal. (1997),Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanması, Birleşik Yayıncılık, İstanbul
- FALAY, Nihat.,Ersin Kalaycıoğlu, Umut Özkırımlı. (1996),Belediyelerin mali yönetimi:İktisadi ve Siyasal Bir Çözümleme. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı Yayını.
- FENDOĞLU, Hasan Tahsin. “Yeni Anayasada Üniter Devlet ve Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi” http://www.tbbd.org/index.php?option=com_content&view=article&id=258:yen -anayasada-uenter-devlet-ve-yerelyoenetmlern-gueclendrlmes, (31.12.2011).
- GOLDSMITH Mike.(1995),Autonomy and city limits, in: Judge D.,Stoker G. ve Wolman H. (Eds),Theories of Urban Politics, London,: Sage Publications.
- HOFFSCHULTE, Heinrich.(1994), “Mahalli Demokrasiye Alman Katkısı”, Yerel yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Uluslararası Yerel yönetimler Semineri: Ankara.
- KARAMAN, Toprak Zerrin. (2001),Yerel Yönetimler, D. E. Ü. Yayınları, İzmir.
- KELEŞ, Ruşen. (1982),Yerel Yönetimlerin Özerkliği ve Bir Örnek Olay, SehaL.Meray’a Armağan, Cilt 2, AÜ SBF Yayınları, Ankara.
- KELEŞ, Ruşen. (2000),Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul.
- KERİMOĞLU, Baki. (2005), “Merkezi Yönetim İle Yerel Yönetimler Arasında Kaynak Paylaşımı: İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirler Kanunu Tasarısının Değerlendirilmesi”, Yerel Yönetim ve Denetim, C.10, S. 7.
- LINN, J. F. ve Bahl R. W. (1992). Urban public finance in developing countries. New York: Oxford University Pres.
- MERIÇ, Osman. (1992), “Yerel Yönetimlerin Özerkliği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Ankara.
- MIKESELL, John. (2003), International Experiences with Administration of Local Taxes:A Review of Practices and Issues, The World Bank, Washington.
- MUSGRAVE, Peggy B. (1991), İdareler arası Mali İlişkilerin Prensipleri, Çeviren:Ömer Faruk Batırel, İçinde: Merkezi İdare ile Mahalli İdareler Arasındaki Mali İlişkiler, VII. Türkiye Maliye Sempozyumu, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Yayanları, Marmaris Altınyunus.
- MUSGRAVE, Richard A. And Peggy B. Musgrave. (1994), Public Finance In Theory And Practice, Fifty Edition, Mc-Grav-Hill Internatıonal Editions, İstanbul: Literatür Yayıncılık-Dağıtım-Pazarlama, San. ve Ticaret Ltd. Şrt.
- NADAROĞLU, Halil. (1986),Mahalli İdareler, Üçüncü Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi.
- OECD (2009), The Fiscal Autonomy Of Sub-Central Governments: An Update,OECD Network Government,COM/CTPA/ECO/GOV/WP(2009)9, http://www.oecd.org/dataoecd/60/11/42982242.pdf (13.12.2010). Levels of
- ODYAKMAZ, Zehra, Ümit Kaymak ve İsmail Ercan. (2006), Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, İkinci Sayfa Yayınları
- OWENS, J. And Panella, G. (1991). Local government:an international perspective. New York: Elsevier Science Publishers B.V.
- ÖZ, Semih. (2012). “Anayasa Mahkemesinin Belediye Meclislerinin Vergilendirme Yetkisiyle İlgili Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Vol: 67, No: 4, 63-88.
- SAĞBAŞ, İsa. (2001), “Central-Local Fiscal Relations in Turkey: A Technical Analysis of Fiscal Equalisation”, Turkish Studies, Vol: 2, No: 2, 121-142.
- SDE. (2011). Vesayetsiz ve Tam Demokratik Bir Türkiye için İnsan Onuruna Dayanan Yeni Anayasa. Ankara.
- SERTESEN, Selçuk. (2011), “Yerel Yönetim Reformu Kapsamında Yerel Yönetimlerin İdari Özerkliği Nasıl Tartışılmalı?’’, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, http://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/2409, (03.01.2012).
- SEVSAY, Haktan. “İdari Vesayet Mali Özerklik İlişkisi ve Belediyeler’’ Yerel Siyaset, http://www.yerelsiyaset.com/v4/sayfalar.php?goster=ayrinti&id=659, (2.12.2011).
- SHARPE, L. James. (1981), “Is There a Fiscal Crisis in Western European Local Government? A First Apprasial”, The Local Fiscal Crisis in Western Europe, Mythsand Realities, Derleyen L. James Sharpe, Londonand Beverly Hills: Sage Publications.
- STANFORD, C.T.(1992), Hidden Cost of Taxation, Institute for Fıscal Studies, No: 6, London, 1992.
- TOPAL, A. K. (2004),“Belediyelerin öz gelirlerinin artırılmasında vergilendirme yetkisi: ülkelerarası bir karşılaştırma”,Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 18 (3- 4), 119-142
- TORTOP, Nuri. (1996a),“Yerel Yönetimler Maliyesi: Görev ve Kaynak Bölüşümü”.Ankara: Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Yayınları, Yayın No: 263.
- TORTOP, Nuri. (1996b),“Yerel yönetimler ve mali özerklik”. Çağdaş Yerel Yönetimler, 5 (5), 3-13.
- TORTOP, Nuri. (1991), “Özerk, Üretken ve Katılımcı Mahalli İdare Anlayışı”, (Kısaltma: Katılımcı Mahalli İdareler...) Amme İdaresi Dergisi, C.24, S. 4.
- TÜSİAD Rapor, (2011), “Yeni Anayasa Yuvarlak Masa Toplantıları Dizisi: Yeni Anayasanın Beş Temel Boyutu”, İstanbul.
- ULUSOY, Ahmet, Tekin Akdemir. (2009), “Yerel Yönetimler Ve Mali Özerklik: Türkiye Ve Oecd Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 12 Sayı 21Haziran 2009
- ULUSOY, Ahmet, Tekin Akdemir. (2007), Mahalli İdareler: Teori-Uygulama-Maliye. (Güncellenmiş 5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- VURAL, Tarık. (2014), “Mali Yerinden Yönetim ve Yönetimler Arası Gelir Paylaşımı”, Mali Yerinden Yönetim, Editörler: Mustafa Sakal, Ahmet Kesik ve Tekin Akdemir, Nobel Kitapevi, 51-58.
- YALÇIN, A. Zafer. (2013), “Potansiyel Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:27, Sayı:2.
- YILMAZ, Hakan, Ferhat Emil, Baki Kerimoğlu. (2012), Yerel Yönetimler Maliyesi, Mali Hizmetler Derneği Yayını, Ankara.
- YILMAZ, Serdar, Ayşe Güner. (2006), “Yatay Denkleştirme: İl Özel İdareleri Üzerine Bir Çalışma”, Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Derleyen: Serdar Yılmaz ve Ayşe Güner, Güncel Akademi, İstanbul.
- YÜKSEL, Fatih. (2005), “Yerel Özerklik Kavramı Üzerine Bir İnceleme”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, Edited Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
- ZAHN, Karl Christian. (1994), “Almanya’da Mahalli Otoritelerin Mali Yönetimi”, Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Uluslararası Yerel Yönetimler Semineri, Ankara
- www.muhasebat.gov.tr (Erişim Tarihi 25.12.2015)
Yıl 2016,
Cilt: 40 Sayı: 1, 351 - 369, 12.07.2016
Öz
Yerel yönetimler, merkezi yönetimden bağımsız olarak kendilerine verilmiş olan vazife ve yükümlülükleri yerinden hizmet anlayışı ile etkin biçimde yerine getirebilmek için siyasi ve ekonomik yetkilerle donatılmıştır. Ayrıca yerelde kamu politikalarının daha sağlıklı şekilde yürütülebilmesi için kanunların belirlediği sınırlar içerisinde ayrı bir mal varlığına ve gelir kaynağına sahip olabilme ve harcama yapabilme yetkisine de sahiptir. Bu çalışmada öncelikle yerel yönetimlerde mali özerklik kavramı alanına katkıda bulunmuş literatür doğrultusunda analiz edilmiştir. Literatür taraması sonucu ortaya konan tanımlara bağlı olarak yerel yönetimlerin mali özerkliklerinin yerel halka ve bulundukları bölgeye sağladığı faydalar üzerinde durulmuştur. Yerel yönetimlerin kanunlar çerçevesinde gelir kaynaklarına ne şekilde sahip oldukları vurgulanmış ve son olarak da Türkiye’deki yerel vergi ve harçlar gibi yerel gelir kaynaklarına değinilmiştir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BLOCHLIGER, Hansjörg-King, David. (2006),“Less Than You Thought: The Fiscal Autonomy Of SubCentral Governments”, OECD Economic Studies No. 43, 2006/2, http://www.oecd.org/dataoecd/62/59/40507581.pdf (07.12.2010) BOSCHMANN, Nina (2009), “Local
- Governance&Decentralization”,“Fiscal
- Decentralization and Options for Donor Harmonisation”,Development Partners
- Working Group on Local Governance and Decentralization Dpwg - Lgd, Paulstr. 2310557,
- http://www.dpwglgd.org/cms/upload/pdf/Fiscal_Decentralisation.pdf, (1.12.2012) December, Berlin,
- BÜLBÜL, Duran. (2006), “Merkezi İdare İle Yerel Yönetimler Arasında İdari ve Mali Paylaşım”, (Erişim Adresi: www.yerelnet.org.tr/mali_yapi/rapor_01.pdf, Erişim Tarihi: 03.10.2006).
- CHAPMAN, Jeffrey I. (1999), “Local Government, Fiscal Autonomy and Fiscal Stress: The Case of California”, Lincoln Institute of Land Policy Working Paper
- DUVERGER, Maurice. (1986),Siyasi Rejimler. (Çev:Teoman Tunçdoğan), 1. Baskı, DKKD:14, Sosyal Yayınlar.
- EBEL, R. D. (2003),“Subnational tax policy design and fiscal decentralization”The World Bank Course on Practical Issues of Tax Policy in Developing Countries, World Bank Institute, Washington D.C.
- ERYILMAZ, Bilal. (1997),Yerel Yönetimlerin Yeniden Yapılanması, Birleşik Yayıncılık, İstanbul
- FALAY, Nihat.,Ersin Kalaycıoğlu, Umut Özkırımlı. (1996),Belediyelerin mali yönetimi:İktisadi ve Siyasal Bir Çözümleme. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etütler Vakfı Yayını.
- FENDOĞLU, Hasan Tahsin. “Yeni Anayasada Üniter Devlet ve Yerel Yönetimlerin Güçlendirilmesi” http://www.tbbd.org/index.php?option=com_content&view=article&id=258:yen -anayasada-uenter-devlet-ve-yerelyoenetmlern-gueclendrlmes, (31.12.2011).
- GOLDSMITH Mike.(1995),Autonomy and city limits, in: Judge D.,Stoker G. ve Wolman H. (Eds),Theories of Urban Politics, London,: Sage Publications.
- HOFFSCHULTE, Heinrich.(1994), “Mahalli Demokrasiye Alman Katkısı”, Yerel yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Uluslararası Yerel yönetimler Semineri: Ankara.
- KARAMAN, Toprak Zerrin. (2001),Yerel Yönetimler, D. E. Ü. Yayınları, İzmir.
- KELEŞ, Ruşen. (1982),Yerel Yönetimlerin Özerkliği ve Bir Örnek Olay, SehaL.Meray’a Armağan, Cilt 2, AÜ SBF Yayınları, Ankara.
- KELEŞ, Ruşen. (2000),Yerinden Yönetim ve Siyaset, Cem Yayınevi, İstanbul.
- KERİMOĞLU, Baki. (2005), “Merkezi Yönetim İle Yerel Yönetimler Arasında Kaynak Paylaşımı: İl Özel İdaresi ve Belediye Gelirler Kanunu Tasarısının Değerlendirilmesi”, Yerel Yönetim ve Denetim, C.10, S. 7.
- LINN, J. F. ve Bahl R. W. (1992). Urban public finance in developing countries. New York: Oxford University Pres.
- MERIÇ, Osman. (1992), “Yerel Yönetimlerin Özerkliği”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Ankara.
- MIKESELL, John. (2003), International Experiences with Administration of Local Taxes:A Review of Practices and Issues, The World Bank, Washington.
- MUSGRAVE, Peggy B. (1991), İdareler arası Mali İlişkilerin Prensipleri, Çeviren:Ömer Faruk Batırel, İçinde: Merkezi İdare ile Mahalli İdareler Arasındaki Mali İlişkiler, VII. Türkiye Maliye Sempozyumu, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Maliye Bölümü Yayanları, Marmaris Altınyunus.
- MUSGRAVE, Richard A. And Peggy B. Musgrave. (1994), Public Finance In Theory And Practice, Fifty Edition, Mc-Grav-Hill Internatıonal Editions, İstanbul: Literatür Yayıncılık-Dağıtım-Pazarlama, San. ve Ticaret Ltd. Şrt.
- NADAROĞLU, Halil. (1986),Mahalli İdareler, Üçüncü Baskı, İstanbul, Beta Yayınevi.
- OECD (2009), The Fiscal Autonomy Of Sub-Central Governments: An Update,OECD Network Government,COM/CTPA/ECO/GOV/WP(2009)9, http://www.oecd.org/dataoecd/60/11/42982242.pdf (13.12.2010). Levels of
- ODYAKMAZ, Zehra, Ümit Kaymak ve İsmail Ercan. (2006), Anayasa Hukuku, İdare Hukuku, İkinci Sayfa Yayınları
- OWENS, J. And Panella, G. (1991). Local government:an international perspective. New York: Elsevier Science Publishers B.V.
- ÖZ, Semih. (2012). “Anayasa Mahkemesinin Belediye Meclislerinin Vergilendirme Yetkisiyle İlgili Kararına İlişkin Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Vol: 67, No: 4, 63-88.
- SAĞBAŞ, İsa. (2001), “Central-Local Fiscal Relations in Turkey: A Technical Analysis of Fiscal Equalisation”, Turkish Studies, Vol: 2, No: 2, 121-142.
- SDE. (2011). Vesayetsiz ve Tam Demokratik Bir Türkiye için İnsan Onuruna Dayanan Yeni Anayasa. Ankara.
- SERTESEN, Selçuk. (2011), “Yerel Yönetim Reformu Kapsamında Yerel Yönetimlerin İdari Özerkliği Nasıl Tartışılmalı?’’, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, http://www.tepav.org.tr/tr/haberler/s/2409, (03.01.2012).
- SEVSAY, Haktan. “İdari Vesayet Mali Özerklik İlişkisi ve Belediyeler’’ Yerel Siyaset, http://www.yerelsiyaset.com/v4/sayfalar.php?goster=ayrinti&id=659, (2.12.2011).
- SHARPE, L. James. (1981), “Is There a Fiscal Crisis in Western European Local Government? A First Apprasial”, The Local Fiscal Crisis in Western Europe, Mythsand Realities, Derleyen L. James Sharpe, Londonand Beverly Hills: Sage Publications.
- STANFORD, C.T.(1992), Hidden Cost of Taxation, Institute for Fıscal Studies, No: 6, London, 1992.
- TOPAL, A. K. (2004),“Belediyelerin öz gelirlerinin artırılmasında vergilendirme yetkisi: ülkelerarası bir karşılaştırma”,Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 18 (3- 4), 119-142
- TORTOP, Nuri. (1996a),“Yerel Yönetimler Maliyesi: Görev ve Kaynak Bölüşümü”.Ankara: Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Yayınları, Yayın No: 263.
- TORTOP, Nuri. (1996b),“Yerel yönetimler ve mali özerklik”. Çağdaş Yerel Yönetimler, 5 (5), 3-13.
- TORTOP, Nuri. (1991), “Özerk, Üretken ve Katılımcı Mahalli İdare Anlayışı”, (Kısaltma: Katılımcı Mahalli İdareler...) Amme İdaresi Dergisi, C.24, S. 4.
- TÜSİAD Rapor, (2011), “Yeni Anayasa Yuvarlak Masa Toplantıları Dizisi: Yeni Anayasanın Beş Temel Boyutu”, İstanbul.
- ULUSOY, Ahmet, Tekin Akdemir. (2009), “Yerel Yönetimler Ve Mali Özerklik: Türkiye Ve Oecd Ülkelerinin Karşılaştırmalı Analizi” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Cilt 12 Sayı 21Haziran 2009
- ULUSOY, Ahmet, Tekin Akdemir. (2007), Mahalli İdareler: Teori-Uygulama-Maliye. (Güncellenmiş 5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- VURAL, Tarık. (2014), “Mali Yerinden Yönetim ve Yönetimler Arası Gelir Paylaşımı”, Mali Yerinden Yönetim, Editörler: Mustafa Sakal, Ahmet Kesik ve Tekin Akdemir, Nobel Kitapevi, 51-58.
- YALÇIN, A. Zafer. (2013), “Potansiyel Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: Avrupa Birliği ve Türkiye Arasında Karşılaştırmalı Bir Analiz”, Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:27, Sayı:2.
- YILMAZ, Hakan, Ferhat Emil, Baki Kerimoğlu. (2012), Yerel Yönetimler Maliyesi, Mali Hizmetler Derneği Yayını, Ankara.
- YILMAZ, Serdar, Ayşe Güner. (2006), “Yatay Denkleştirme: İl Özel İdareleri Üzerine Bir Çalışma”, Mali Yerelleşme: Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, Derleyen: Serdar Yılmaz ve Ayşe Güner, Güncel Akademi, İstanbul.
- YÜKSEL, Fatih. (2005), “Yerel Özerklik Kavramı Üzerine Bir İnceleme”, Yerel Yönetimler Üzerine Güncel Yazılar-I, Edited Hüseyin Özgür ve Muhammet Kösecik, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
- ZAHN, Karl Christian. (1994), “Almanya’da Mahalli Otoritelerin Mali Yönetimi”, Yerel Yönetimlerde Yeniden Yapılanma, Uluslararası Yerel Yönetimler Semineri, Ankara
- www.muhasebat.gov.tr (Erişim Tarihi 25.12.2015)
Toplam 48 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Bölüm | Articles |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Temmuz 2016 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2016Cilt: 40 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.