Öz
Bu makalenin amacı, özellikle ortaöğret
im düzeyinde okutulan bazı ders kitaplarında İslam tarihiyle alakalı sorunlu görülen anlatımlara dikkat çekmektir. Eğitimin en önemli aşamalarından biri olan ortaöğretimde verilen ve yanlış anlaşılmalara sebebiyet verecek anlatımların gelecek nesiller üzerinde oluşturacağı olumsuz etkiler yadsınamaz. Bu sebeple toplumda ayrışmayı çağrıştıracak anlatımlardan şiddetle kaçınılması gerektiği ortadır. Sözü edilen anlatımlara konu olan mevzu, İslam tarihinin ilk dönemlerinde sahabe arasında yaşanan olumsuz birtakım siyasi hadiselerdir. Bu hadiselerin bazı ders kitaplarında sorunlu bir şekilde ifade edildiği düşünülmektedir. Sorunlu anlatımın en dikkat çekeni Kerbelâ olayı ve sonuçlarıdır. Özellikle bu olay her ne kadar Müslümanlar arasındaki çatlakları derinleştirmişse de bu derinlik, Şii-Sünni şeklindeki ayırımı ortaya çıkarmamıştır. “Şii” ve “Sünni” kelimelerinin sözlük ve kavramsal anlamlarıyla birlikte, ortaya çıkış tarihleri ele alınıp değerlendirildiğinde böyle bir sonuca ulaşılabilmektedir. Çalışmada klasik kaynaklarla birlikte modern kaynaklara da başvurulmuştur. Objektif bir araştırma olabilmesi için de kendilerini birbirlerinden farklı olarak tanımlayan yazarların görüşlerine başvurulmuş ve iki görüşün sentezi yapılmaya gayret edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abdulhamid, İ. (1967). Dirâsât fi'l-fırak ve'l-akâid el-İslamiyye, Bağdat: Dâru't-Terbiye.
- Akbulut, A. (2016). Sahabe Dönemi İktidar Kavgası, Ankara: Otto Yayınları.
- Bağdadi, A. (2011). Mezhepler Arasındaki Farklar, (çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Bakır, A. (2004). Hz. Ali ve Dönemi, Ankara: Bizim Büro Basımevi.
- Bulut, H.İ. (2016). İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayını.
- Çalışkan, S. (t.y.). TYT- AYT Tarih (Konu Anlatımlı), Ankara: Analitik Yayınları.
- Çayıroğlu, Y. (2013). “Ehl-İ Sünnet İle Şia Arasındaki Temel İhtilâf Noktaları” Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15 (1), 199-243.
- Ebû Zehra, M. (2014). İslamda Siyasî ve İtikadî Mezhepler Tarihî, (çev. Abdülkadir Şener vd.), İstanbul: Hisar Yayınevi.
- el-Kâtip, A. (2015). Sünnilik Şiilik, İstanbul: Mana Yayınları,
- Emin, A. (2004). Duha el-İslam, Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye.
- …………(2006). Fecrü’l-İslam, Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye.
- Esen, M. (2009). Ehl-i Sünnet, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Evkuran, M. (2005). Sünni Paradigmayı Anlamak, Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Fığlalı, E. R. (1996). Gadir-i Hum, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 13. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. 279-280.
- …………….. (1984), İlk Şii Olaylar (Tevvabun Hareketi), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26 (1), 335-352.
- ……………..(1986). Çağımızda İtikadi İslam Mezhepleri, İzmir: Selçuk Yayınları.
- ……………(1993). Şiiliğin Doğuşu ve Gelişmesi. Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu 13 -15 Şubat 1993 İstanbul (s.33-46). İslami İlimler Araştırma Vakfı.
- Gölpınarlı, A. (1997). Türkiye’de Mezhepler ve Tarikatler, İstanbul: İnkılap Yayınları.
- Hakyemez, C. (2014). Ehl-İ Sünnet’in Şiîlik Algısı ve Temel Etkenler. M.Okumuş ve C.Hakyemez (ed.) içinde,
- Ortadoğunun Geleceği Açısından Şii-Sünni İlişkileri Sempozyumu, 27-29 Eylül 2013 Çorum, (s.105-118) Çorum Belediyesi Kültür Yayınları.
- Hüseyin, T. (t.y.). el-Fitnetü’l-Kübra, Kahire: Darü’l-Maarif.
- İbn Abdi Rabbihi, (1983). M. el-İkdü’l-ferid, 5. (thk. Abdülmecid et-Terhini), Beyrut: Darü’l-Kütübü’l-İlmiyye.
- İbn Manzur, (1999). Lisanü’l-Arab, (thk. Emin Muhammed Abdulvahab), Beyrut: Dar Ahya et-Turas el-Arabi.
- İbnü’l-Esir, (1987). el-Kamil fi’t-Tarih, 3 Beyrut: Darü’l-Kütütbü’l-ilmiyye.
- İbnü’n-Nedim, (1971). Fihrist, (thk. Rıza Teceddüd), Tahran: (y.y.).
- Kara, K. (1997). İslam Tarihi, İstanbul: Önde Yayıncılık.
- Keskin, H. (2000). Kendi Kaynakları Işığında Şia Esas İnançları, İstanbul: Beyan Yayınları.
- Kubat, M. (2017). İslam Mezhepleri Tarihi, İstanbul: Kitap Yayınları.
- Kummî/Nevbahti, (2004). Şii Fırkalar, (çev. Hasan Onat vd.) Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- Kutlu, S. (2013). İslam Mezhepleri Tarihi, (edt. Hasan Onat, Sönmez Kutlu), Ankara: Grafiker Yayınları.
- Kutluay, Y. (2003). Tarihte ve Günümüzde İslam Mezhepleri, İstanbul: Pınar Yayınları.
- Lalekai, T. (2003). Şerh’u Usuli İtikadi Ehli’s-Sünne, (thk. Ahmed b. Mes’ud b. Hamdân), Riyad: Muesseset el-Harameyn el-Hayriyye.
- Onat, H. (2013). İslam Mezhepleri Tarihi, Ankara: Grafiker Yayınları.
- Öz, M. (2010). Şia, Diyanet İslam Ansiklopedisi. 39. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, s.111-114.
- Özek, A. (1993). “İmamiye-İsnâaşeriye Şiası ve Tefsir Anlayışı”, Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiilik Sempozyumu 13 -15 Şubat 1993 İstanbul. İslami İlimler Araştırma Vakfı.
- Özsoy, Ö. (1999). Sünnetullah, Ankara: Fecr Yayınları.
- Pakalın, M.Z. (1983). Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: MEB Yayınları.
- Şahin, T.E. (2002). Lise İslam Tarihi, İstanbul: Meydan Yayınları.
- Şehristani, (1968). el-Milel ve’n-Nihel 2. (thk. Abdulaziz el-Vekil), Kahire: Darü’l-İtimad li’l-Örfi li’t-Tabaat.
- Şeriati, A. (2013). Hangi Şia, Ankara: Fecr Yayınları.
- Tarhan, A. Mezhepler Tarihi, “Şiilik” maddesi, Dijital Ortam (www.darulerkam.de).
- Tritton, A.S. (2018). İslam Kelamı, (çev. Mehmet Dağ). Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
- TYT-AYT Tarih Konu anlatım Föyleri, (t.y.). Ankara: Limit Kurumsal Yayını.
- Üçok, B. (1968). İslam Tarihi-Emeviler, Abbasiler, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
- Üzüm, İ. (2004). Mezhep. Diyanet İslam Ansiklopedisi, 29. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.526-532.
- Watt, M. (1981). İslam Düşüncesinin Teşekkül Tarihi, (çev. Ethem Ruhi Fığlalı), Ankara: Umran Yayınları.
- Wellhausen, J. (1996). İslamiyetin ilk Devrinde Dini-Siyasi Muhalefet Partileri, (çev. Fikret Işıltan), Ankara: TTK.
- Yakubi, (1883). Tarih, Leiden: Bril Matbaası.
- Yavuz, Y.Ş. (1994). “Ehl-i Sünnet” DİA içinde, 10. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.525-530.
- Yeşil, A. Tufan, M. vd. (t.y.) Üniversiteye Hazırlık Okula Yardımcı Tarih, Ankara: fdd Yayınları.
- Yiğit, İ. (2007). Ömer b. Abdülazîz Diyanet İslam Ansiklopedisi, 34. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s.53-55.
- Yüksel E. vd. (2018). Ortaöğretim Tarih 9 Ders Kitabı, y.y: MEB Devlet Kitapları.
- https://www.maajim.com/dictionary/%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%86%D9%8A;
- https://www.almaany.com/tr/dict/ar-tr/%D8%B3%D9%86%D9%8A/?c=t%C3%BCm (24.06.2019).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Haziran 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021Cilt: 45 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.