Öz
Âşık Veysel, Türk âşıklık geleneğinin 20. Yüzyıla damgasını vurmuş önemli temsilcilerinden biridir. 2023 yılı âşığın vefatının 50. Yıl dönümünü içermektedir. Aynı zamanda bu dönem, teknolojiden eğitime, sanattan ekonomiye hayatın hemen her alanında pek çok değişiklik ve yeniliğin yaşandığı 21. yüzyılın neredeyse ilk çeyreği sayılabilir. Bu çalışmada sosyo-kültürel hayatımızda köklü ve hızlı değişimlerin yaşandığı bu çeyrek asırda Âşık Veysel’in kültürel belleklerdeki ve halk nezdindeki yerinin çağın yeni kültür ortamı olan dijital kültür aracılığıyla tespit ve tahlil edilmesi hedeflenmektedir. Konu için dijital dünyadaki bazı sosyal medya uygulamaları, örneklem alanı olarak seçilmiştir. Dijital kültürün hayatta olan âşıklar için bir yaratım, icra ve aktarım yeri olduğu bilirken bu çalışmada özelde Âşık Veysel genelde ise hayatta olmayan âşıklar için diğerlerinden farklı ve/veya benzer ne gibi işlev(ler)i olduğunun da tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu amaçlar doğrultusunda Instagram ve Twitter/X adlı sosyal medya uygulamalarında belirlenen anahtar sözcükler ile taramalar yapılarak veriler toplanmıştır. Elde edilen verilerin incelenmesi neticesinde bir yandan Âşık Veysel’in halk nezdindeki yeri gözler önüne serilirken diğer yandan da bu uygulamaların Âşık Veysel özelinden hareketle hayatta olmayan âşıklar için üstlendikleri işlevlere değinilmektedir.
Anahtar Kelimeler
Âşık Veysel âşıklık geleneği dijital kültür sosyal medya instagram ve twitter/X.
Kaynakça
- Alptekin, D. (2011). Toplumsal Aidiyet ve Gençlik: Üniversite Gençliğinin Aidiyeti Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya: Selçuk Üniversitesi.
- Artun, E. (2009). Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi.
- Çelikten, H. (2019). Âşıklık Geleneği ve Kültür Değişmeleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
- Çobanoğlu, Ö. (1999). “Elektronik Kültür Ortamında Âşık Tarzı Şiir Geleneği Bağlamında Çukurova Âşıkları Üzerine Tespitler”, III. Uluslararası Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni Sempozyumu Bildiri Kitabı, Adana: Adana Valiliği Yayınları, s.: 246-253.
- Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Demren, Ö. ve N. Türkmen. (2023). The Social Media Posts of Turkish Expatriates in Europe in the Context of Netnography, Cultural Heritage Management in Türkiye, (Edt.: N. Özdemir, K. Yıldız Altın ve D. İşler Hayırlı), Ankara: Akademi Kültür Yayınları, s.: 52-67.
- Dorson, R. M. (2007). “Folklor ve Fake Lore”, (çev.: S. Gürçayır), Folklorun Sahtesi: Fakelore, (yay. haz.: S. Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s.: 11-22.
- Durmaz, U. (2020). Elektronik Kültür Ortamında Bir Âşık: Şemsi Yastıman (20 ve21. Yüzyıl Âşıklık Geleneği Bağlamında Şemsi Yastıman’ın Hayatı, Sanatı, Eserleri), Çanakkale: Paradigma Akademi.
- Durmaz, U. (2021), “Âşıklığın Yeni Cönkleri: Sosyal Medyanın Âşıklar İçin Yeni Bir Yaratma ve İcra Ortamı Olarak Görünümü”, Âşık Sanatı Sempozyumu 2021 Hacı Bektâş-ı Velî Yılı Bildiriler Kitabı, (edt.: F. Şayhan), Nevşehir: Kapadokya Üniversitesi Yayınları, s.: 199-220.
- Düzgün, D. (2011). “Âşık Kahvehanesinin Fonksiyonlarındaki Gelişim ve Değişimin Geleneğe Etkileri”, Somut Olmayan Kültürel Miras: Yaşayan Âşık Sanatı Sempozyumu Bildirileri, (edt.: M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır), Ankara: Grafiker Yayınları, s.: 263-272.
- Ekici, M. (2004). Halkbilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara: Geleneksel Yayınları.
- Fidan, S. (2016). Âşıklık geleneği ve medya endüstrisi üzerine bir araştırma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
- Gürçayır, S. (yay. haz.). (2007). Folklorun Sahtesi: Fakelore, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- Kaya, D. (2011). Âşık Veysel, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Kaya, D. (2020). Âşık Veysel, Sivas: Sivas Belediyesi Yayınları.
- Kırık, A. M. ve Altun, E. (2018). “Eğlence Kültürüne Instagram Üzerinden Yaklaşmak: Etiketleme Özelliği Üzerine Bir Çözümleme”, 2. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı: Eğlence ve Ürün Yerleştirme Bildiri Kitabı, (edt.: G. Öztürk, G. Öymen, İ. Eken, S. Aydın, N. Kocabay Şener, E. Tatlı H. Özdemir Çakır), İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Yayınları, s.: 113-123.
- Kirshenblatt-Gimblett, B. (2007). “Hatalı İkilikler”, (çev.: S. Gürçayır), Folklorun Sahtesi: Fakelore, (yay. haz.: S. Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayıncılık, s.: 51-70.
- Oğuz, M. Ö., Ölçer Özünel, E., Gürçayır Teke, S., Erdal T. ve Baki Nalcıoğlu, Z. S. (edt.). (2018). İnternet Folkloru: Netlore ve Netnografi, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- Özdemir, N. (2008). Medya Kültür ve Edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
- Özdemir, N. (2017). Kültür Bilimi ve Yönetimi, Ankara: Grafiker Yayınları.
- Özdemir, N. (2021). “Âşıklık Geleneği ve Kültürel Patronajlık”, Doğan Kaya Armağanı 70. Yaş Hatırası, Sivas: Vilayet Kitabevi, (edt.: S. S. Yılmaz, H. Çelikten ve E. Kaan Çelikten), C.: 2, s.: 1023-1065.
- Özdemir, M. (2021a). “Âşık Kahvesinden Medyaya Doğru Bir Gelenek Yolculuğu: Gümüşhaneli Âşık Kul Nuri”, Doğan Kaya Armağanı 70. Yaş Hatırası, (edt.: S. S. Yılmaz, H. Çelikten ve E. Kaan Çelikten), Sivas: Vilayet Kitabevi, C.: 2, s.: 999-1021.
- Özdemir, M. (2021b). “Kültür Mühendisliği Bağlamında Halkbilimi ve Dijitalleşme”, Dijital Kültür 3, (Edt.: U. Durmaz), İstanbul: Arı Sanat Yayınları, s.: 85-112.
- Özdemir, Y. (2021). “Post-Truth ve Folklor: Hakikat Sonrası Dönemde Gelenek Bilgisinde Sapmalar”, Dijital Kültür 3, (edt.: U. Durmaz), İstanbul: Arı Sanat Yayınları, s.: 13-60.
- Pehlivan, G. (2022). “Sanal Ortamda Sümmânî”, Doğan Kaya Armağanı 70. Yaş Hatırası, (edt.: S. S. Yılmaz, H. Çelikten ve E. Kaan Çelikten), Sivas: Vilayet Kitabevi, C.: 2, s.: 1109-1126.
- Sakaoğlu, S. (1987). Ercişli Emrah, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Sezgin, R. (2022). “İnternet Ortamında Âşık Cemal Divanî”, Culture anda Civilization, 1(3): 59-77.
- Sezgin, R. (2023). “Geleneğin Dijital Kültür Ortamına Aktarımı Bağlamında “Âşıklar Kahvesi””, Folklor Akademi Dergisi, C.: 6, S.: 1, s.: 12, s.: 12-24.
- Tutu, S. B. (2008). Âşık Veysel Şatıroğlu (Hayatı, Eserleri ve Müzik Kimliği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir: Ege Üniversitesi.
- Türkmen, N. (2012). “Çizgi Filmlerin Kültür Aktarımındaki Rolü ve Pepee”, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, C.: 36, S.: 2, s.: 139-158.
- Türkmen, N. (2023). “Kültür Endüstrileri Bağlamında Çocuklara Kültür Aktarımı İçin Bir Kaynak: Ömer Seyfettin Hikâyelerinin Dijitale Adaptasyonu”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 35: 356-375.
- Uçar, A. K. (2023). “Dijital Kültür: Aradığınız Hakikate Şu Anda Ulaşılamıyor…”, Dijital Çağın Yansımaları, (edt.: A. K. Uçar), Konya: L-T Literatürk Akademia Yayınları, s.: 11-26. URL-1:https://www.aa.com.tr/tr/yasam/asik-veyselin-torunu-gunduz-satiroglu-arsivini-paylasmaya-hazirlaniyor/2541320 (Erişim: 10.10.2023).
- URL-2: https://www.antoloji.com/dusman-belli-degil-dost-belli-degil-3-siiri/ (Erişim: 10.10.2023).
- URL-3: https://www.malumatfurus.org/inan-sana-degil-kastim-cahille-sohbeti-kestim/ (Erişim: 10.10.2023).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji (Diğer) |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 31 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 20 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 47 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.