Öz
Folk medicine in the province of Kilis consists of methods used by the people for the treatment of diseases without going to a doctor from the past to the present. In this study, it has been determined what methods and methods applied by Kilis people to treat diseases according to various diseases. The methods used include magic processes and realistic (rational) methods. While the ones that contain magic processes are tombs and ocaks, the methods that are described as realistic (rational) are of plant, mineral or animal origin, which are called as home remedies. The belief in the tomb has gained more importance with the presence of many tombs in Kilis and plays an important role in folk medicine in the treatment of various diseases. Ocaks treat some diseases in their own homes. In treating these diseases, ocaks use “parpı”, “ırvasa” and “alazlama” methods. In the treatment of home remedies, olive and olive oil obtained from olive vineyards are frequently used. In addition to this, the prevalence of self-growing “zahter (thyme)” and “peryavşan” in medicine is remarkable. In the study, the data was obtained by conducting field research with interview technique and document examination. Accordingly, Kilis folk medicine is tried to be evaluated together with treatment methods.
Anahtar Kelimeler
Folk medicine the treatment methods practices Kilis folklore
Kaynakça
- Acıpayamlı, Orhan (1974). Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- Alparlan, Hurşit (1940). “Kilis’te Kullanılan Halk İlaçları”. Halk Bilgisi Haberleri, 9(106): 249-250.
- Bekki, Salahaddin (2017). “Halk Hekimliği”. Ortak Miras, 197-208.
- Boratav, Pertev Naili (2016). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
- Bulut, Ali (2018). Kilis Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Duvarcı, Ayşe (1990). “Halk Hekimliğinde Ocaklar”. Milli Folklor, (1)7: 34-39.
- Ekinci, Nuray (2020). Kilis İlindeki Halk Hekimliği Uygulamaları. Lisans Tezi. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
- Kaya, Muharrem (2001). “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğindeki İzleri”. Folklor/Edebiyat, 25: 199-218.
- Şar, Sevgi (2005). “Anadolu’da Halk Hekimliği Uygulamaları”. Türkiye Klinikleri J Med Ethics, 13: 131-136.
- Tek, Recep (2019). “Sağaltma Ocaklarının Kimlik İnşasında Rüya”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 28: 1019-1034.
- Uyar, Akın (2013). “Halk Hekimliği Kapsamında Yozgat Ocakları”. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- URL-1: “Hulk Dede Türbesi-Kilis”. https://www.kulturportali.gov.tr/ turkiye/kilis/gezilecekyer/hulk-dede-turbesi (Erişim: 10.05.2019).
- URL-2: “Din ve İnanışlar”. https://kilis.ktb.gov.tr/TR-61747/din-ve-ina-nislar.html (Erişim: 06.08.2020).
- URL-3: “Kütküt Dede ve Şem’un Nebi”. http://www.kilis.gov.tr/fkut-kut-dede-ve-semun-nebi (Erişim: 06.08.2020).
- URL-4: “Kilis’te Bir Peygamber, Şem’un Nebi”. http://www.kilispostasi.c-om/kilis-te-bir-peygamber-emun-nebi/205145/ (Erişim: 06.08.20-20).
- URL-5: “Tekke (Tekye) Camisi”. https://kilis.ktb.gov.tr/TR-61698/tekke-tekye-camisi.html (Erişim: 06.08.2020).
Öz
Kilis ilinde halk hekimliği geçmişten günümüze halkın doktora gitmeden hastalıkları sağaltma amacı ile başvurduğu yöntemlerden oluşmaktadır. Bu çalışmada Kilis halkının hastalıkları iyileştirmek için çeşitli hastalıklara göre başvurduğu yöntemlerin neler olduğu ve nasıl uygulandığı tespit edilmiştir. Başvurulan yöntemler, büyülük işlemler ve gerçekçi (akılcı) yöntemleri içermektedir. Büyülük işlemleri içerenler yatırlar (türbeler) ve ocaklar iken, gerçekçi (akılcı) olarak nitelenen yöntemler ise ev ilaçları olarak tabir edilen bitki, mineral ya da hayvansal kaynaklıdır. Türbe inancı, Kilis’te birçok türbenin varlığıyla daha çok önem kazanırken, çeşitli hastalıkların sağaltılmasında da halk hekimliğinde önemli bir rol üstlenmektedir. Ocaklar ise kendi evlerinde bazı hastalıkları tedavi etmektedirler. Ocaklar, bu hastalıkları tedavi ederken parpı, ırvasa ve alazlama yöntemlerini kullanmaktadır. Kocakarı (ev) ilaçlarıyla yapılan ev tedavisinde ise sıklıkla zeytin bağlarından elde edilen zeytin ve zeytinyağından yararlanıldığı, bunun yanında doğada kendiliğinden yetişen zahter (kekik) ve peryavşan otunun ilaç olarak kullanımda yaygınlığı dikkat çekmektedir. Bu çalışmada veriler saha (alan) araştırması yapılarak görüşme tekniğiyle ve doküman incelemesiyle elde edilerek, Kilis halk hekimliğinde hastalıkları tedavi yöntemleri uygulamalarıyla birlikte değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acıpayamlı, Orhan (1974). Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- Alparlan, Hurşit (1940). “Kilis’te Kullanılan Halk İlaçları”. Halk Bilgisi Haberleri, 9(106): 249-250.
- Bekki, Salahaddin (2017). “Halk Hekimliği”. Ortak Miras, 197-208.
- Boratav, Pertev Naili (2016). 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
- Bulut, Ali (2018). Kilis Halk Hekimliği. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Duvarcı, Ayşe (1990). “Halk Hekimliğinde Ocaklar”. Milli Folklor, (1)7: 34-39.
- Ekinci, Nuray (2020). Kilis İlindeki Halk Hekimliği Uygulamaları. Lisans Tezi. Kilis: Kilis 7 Aralık Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi.
- Kaya, Muharrem (2001). “Eski Türk İnanışlarının Türkiye’deki Halk Hekimliğindeki İzleri”. Folklor/Edebiyat, 25: 199-218.
- Şar, Sevgi (2005). “Anadolu’da Halk Hekimliği Uygulamaları”. Türkiye Klinikleri J Med Ethics, 13: 131-136.
- Tek, Recep (2019). “Sağaltma Ocaklarının Kimlik İnşasında Rüya”. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 28: 1019-1034.
- Uyar, Akın (2013). “Halk Hekimliği Kapsamında Yozgat Ocakları”. Yüksek Lisans Tezi. Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- URL-1: “Hulk Dede Türbesi-Kilis”. https://www.kulturportali.gov.tr/ turkiye/kilis/gezilecekyer/hulk-dede-turbesi (Erişim: 10.05.2019).
- URL-2: “Din ve İnanışlar”. https://kilis.ktb.gov.tr/TR-61747/din-ve-ina-nislar.html (Erişim: 06.08.2020).
- URL-3: “Kütküt Dede ve Şem’un Nebi”. http://www.kilis.gov.tr/fkut-kut-dede-ve-semun-nebi (Erişim: 06.08.2020).
- URL-4: “Kilis’te Bir Peygamber, Şem’un Nebi”. http://www.kilispostasi.c-om/kilis-te-bir-peygamber-emun-nebi/205145/ (Erişim: 06.08.20-20).
- URL-5: “Tekke (Tekye) Camisi”. https://kilis.ktb.gov.tr/TR-61698/tekke-tekye-camisi.html (Erişim: 06.08.2020).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Türk Halk Bilimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Eylül 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Sayı: 6 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları
Bu eser Creative Commons Alıntı-GayriTicari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.