Redirecting to http://dergipark.org.tr/_fragment?_hash=Rk5nFVYRUyaYQpM_aXLu5J8RKSvbSKMhtnvX1pUhmuo&_path=id%3D1574891%26_format%3Dhtml%26_locale%3Den%26_controller%3DApp%255CController%255CSite%255CArticleController%253A%253AesiArticleStats.
Research Article
BibTex RIS Cite

SAĞLIK ÇALIŞANLARININ AFETLERE HAZIRLIK ALGILARI VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIKLARININ İŞ TATMİNLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Year 2025, Volume: 49 Issue: 1, 65 - 71, 27.03.2025

Gönül Kiliç , Meral Öztürk , Bera Koçak Beyzanur Yasak Derya Tutar Baykal

Abstract

Bu araştırma, sağlık çalışanlarının afetlere hazırlık algıları ve psikolojik sağlamlıklarının iş tatminleri üzerine etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada ilişkisel tarama modeli kullanılmış olup 107 sağlık çalışanıyla araştırma gerçekleştirilmiştir. “Kişisel Bilgi Formu”, Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Personelin Afetlere Hazırlık Algısı Ölçeği (HASPAHA), Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği (KPSÖ) ve İş Tatmini Ölçeği(İTÖ)’nin kullanıldığı araştırmada verilerin analizinde çoklu doğrusal regresyon analizinden faydalanılmıştır. Bulgulara göre araştırmaya katılanların 36’si erkek (%33,6) 71’i kadındır (%66,4). Sağlık çalışanlarında yüksek düzeyde afet hazırlık algısı, ortalamanın üzerinde psikolojik sağlamlık ve iş tatmini saptanmıştır. HASPAHA Ölçeğinin istek ve özyeterlilik alt boyutları İTÖ’yü pozitif yönde etkilerden diğer alt boyutların bir etkisi saptanamamıştır. Benzer şekilde KPSÖ’de İTÖ’yü pozitif yönde etkilemektedir. Bulgulardan sağlık çalışanlarının afetlere hazırlıklı olmaya istekli olmaları ve afet anı ve sonrasında ne yapacakları konusunda kendilerini yeterli görmeleri ve psikolojik açıdan sağlam hissetmelerinin iş tatminlerini yükselttiği söylenebilir. Sonuçta sağlık çalışanlarının iş tatminlerinin yükseltilebilmesi için afetlere hazırlık düzeylerinin artırılması ve psikolojik sağlamlıklarının desteklenmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

Keywords

sağlık çalışanları, afetlere hazırlık algısı, psikolojik sağlamlık, iş tatmini.

Ethical Statement

SİVAS CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Bilimsel Araştırma Önerisi Etik Değerlendirme Kurulu'nun Sayı: E-99711239-050.01.04 kararı ile etik kurul onayı alınmıştır.

References

  • Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2021, 14 Aralık). AFAD 2021 afet eğitiminde 5,1 milyon kişinin eğitim hedefini aştı . https://www.afad.gov.tr/afad-2021-afet-egitim-yilinda-51-milyon-kisiye-egitim-hedefini-asti-basin-bulteni-14122021
  • Aslantaş, O., ve Tabuk, M. (2021). 112 il ambulans servisi personelinin afete hazır olma durumu ve hazırlık algısı: Balıkesir ili örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(1), 44-55. https://doi.org/10.37989/gumussag bil.793961.
  • Ayup, N. ve Rafif, S. (2011) The relationship between work motivation and job satisfaction. Pakistan Business Review, 13(2), 332-347.
  • Başer, B. (2020). Sağlık çalışanlarında tükenmişlik, psikolojik dayanıklılık ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Lefkoşa: Yakın Doğu Üniversitesi.
  • Başol, O. ve Çömlekçi, M. F. (2020). İş tatmini ölçeğinin uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 1(2): 17-31.
  • Baysal, E. (2010). Hemşirelerde öz-yeterlilik inancı ve iş doyumu arasındaki ilişki: bir üniversite hastanesinde saha çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Üniversitesi.
  • Bekman, M. (2022). Halkla ilişkiler uygulamalarında nicel araştırma yöntemi: ilişkisel tarama modeli. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 6(16), 238-258.
  • Bilgin, N. (1995). Sosyal Psikoloji’de Yöntem ve Pratik Çalışmalar. Sistem Yayıncılık, İstanbul.
  • Bozdağ F, Ergün N. (2021). Psychological resilience of healthcare professionals during covıd-19 pandemic. Psychol Reports, 124(6):2567-2586. https://doi.org/10.1177/0033294120965 477.
  • Brayfıeld, A. ve Rothe, H. F. (1951). An ındex of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 35(5):307-311.
  • Çam O., ve Büyükbayram A. (2017). Hemşirelerde psikolojik dayanıklılık ve etkileyen faktörler. Psikiyatri hemşireliği dergisi - Journal of Psychiatric Nursing;8(2):118-126.
  • Demirbilek, Ö. ve Gökkaya, E. (2022). Acil yardım ve afet yönetimi öğrencilerinde afetlere hazırlık durumları ile psikolojik sağlamlık durumlarının ilişkisinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2): 617-624.
  • Doğan. T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
  • Ergünay, O. (2008, Kasım, 11-12). Doğal afetler ve sürdürülebilir kalkınma. Deprem sempozyumu. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
  • Flanagan, N. A., ve Flanagan, T. J. (2002). An analysis of the relationship between job satisfaction and job stress in correctional nurses. Research in Nursing & Health, 25(4), 282–294. https://doi.org/10.1002/nur.10042
  • Garmezy, N. (1993). Children in poverty: Resilience despite risk. Psychiatry, 56, 127-136.
  • Gowan, M. E., Kirk, R. C., ve Sloan, J. A. (2014). Building resiliency: a cross-sectional study examining relationships among health-related quality of life, well-being, and disaster preparedness. Health and quality of life outcomes, 12, 85. https://doi.org/10.1186/1477-7525-12-85.
  • Göktekin, Z. (2018). 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının afet bilinç algı düzeylerinin belirlenmesi; Balıkesir ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
  • Günay Turan, M.(2023). Çalışan kadınların toplumsal cinsiyet algılarının, psikolojik sağlamlık düzeyleri ve stresle baş etme yöntemleriyle olan etkileşimi. Yüksek Lisans Tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
  • Heritage, B., Rees, C. S., Osseiran-Moisson, R., Chamberlain, D., Cusack, L., Anderson, J., Fagence, A., Sutton, K., Brown, J., Terry, V. R., Hemsworth, D., ve Hegney, D. G. (2019). A re-examination of the individual differences approach that explains occupational resilience and psychological adjustment among nurses. Journal of nursing management, 27(7), 1391–1399. https://doi.org/10.1111/ jonm.12820.
  • Hohman, A.G. (2008). Disaster preparedness of North Dakota nurse prectitioners for biological/chemical agents. Doktora Tezi, North Dakota University, A Disquisition Submitted to the Graduate Faculty of Agriculture and Applied Science, North Dakota.
  • Hoşgör, H., ve Yaman, M. (2022). Investigation of the relationship between psychological resilience and job performance in Turkish nurses during the Covid-19 pandemic in terms of descriptive characteristics. J Nurs Manag, 30(1):44-52.
  • Hou, J., He, Y., Zhao, X., Thai, J., Fan, M., Feng, Y., ve Huang, L. (2020) The effects of job satisfaction and psychological resilience on job performance among residents of the standardized residency training: a nationwide study in China. Psychol Health Med, 25(9):1106-1118.
  • Hökkaş, M. (2019). Hemşirelerin psikolojik sağlamlık düzeyleri ve etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, T.C. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
  • Işık, Ö., Aydınlıoğlu, H. M., Koç, S., Gündoğdu, O., Korkmaz, G., ve Ay, A. (2012). Afet yönetimi ve afet odaklı sağlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82-123.
  • Keser, A. ve Öngen Bilir, K. (2019). İş Tatmini ölçeğinin türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3): 229-239.
  • Khamlub S, Harun-Or-Rashid M, Sarker MA, Hirosawa T, Outavong P, Sakamoto J. (2013). Job satisfaction of health-care workers at health centers in Vientiane Capital and Bolikhamsai Province, Lao PDR. Nagoya Journal of Medical Science,75(3-4):233-41.
  • Kılıç, G. (2024). Sağlık profesyonellerinde merhamet yorgunluğu ve psikolojik sağlamlığın iş-aile yaşam dengesi ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
  • Lai, M.C. ve Chen, Y.C. (2012). Self-efficacy, effort, job performance, job satisfaction, and turnover ıntention: the effect of personal characteristics on organization performance. International Journal of Innovation, Management and Technology, 3 (4): 387-391.
  • Lawler, E. ve Porter, L. (1967). The effects of performance on job satisfaction. Industrial Relations, 7, 20-28. http://dx.doi.org/10.1111/j.1468-232X.1967.tb01060.x.
  • Locke, E.A. (1976). The nature and causes of job satisfaction. ın: dunnette, M.D., Ed., Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Vol. 1, 1297-1343.
  • Luthar, S. ve Cicchetti, D. (2000). The construct of resilience: Implications for interventions and social policies. Development and Psychopathology, 12, 857-885.
  • Mantas-Jiménez, S., Lluch-Canut, M. T., Roldán-Merino, J., Reig-Garcia, G., ve Juvinyà-Canal, D. (2022). Resilience and job satisfaction among out-of-hospital emergency medical service professionals: A cross-sectional multi-centric study. Journal of nursing management, 30(6), 2084–2092. https://doi.org/10.1111/jonm.13645.
  • Muhsinoğlu, S. (2023). Bir kamu hastanesinde çalışanların psikolojik sağlamlık düzeylerinin iş motivasyonu ve iş stresi düzeylerine etkisinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü ,T.C. Maltepe Üniversitesi.
  • Nekooei Moghaddam, M., Saeed, S., Khanjani, N., ve Arab, M. (2014). Nurses' requirements for relief and casualty support in disasters: a qualitative study. Nursing and midwifery studies, 3(1), e9939. https://doi.org/10.17795/nmsjournal 9939.
  • Nylenna M, Gulbrandsen P, Forde R, Aasland OG.(2005). Unhappy doctor?. A longitudinal study of life and job satisfaction among Norwegian doctor 1994-2002. BMC Health Services Research, 8;5: 44. DOI: 10.1186/1472-6963-5-44.
  • Okan, F., Kavici Porsuk, S., Yıldırım, M., Dursun, B., vd. (2023). 112 acil sağlık hizmetleri çalışanlarının afetlere hazırlık algısı. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 562-574. https://doi.org/10. 35341/afet.1251028.
  • Olivia, W. (2021). Psychological well-being increases the earthquake disaster preparedness of female nursing students at Universitas Indonesia in 2019. Enfermeria Clinica, 31, 386-390. https://doi.org/10.1016/j.enfcli.2020. 09.031.
  • Özcan, F. (2013). Hemşirelerin afete hazır olma durumu ve hazırlık algısı. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi.
  • Özdemir, N. ve Adıgüzel, V. (2021) Sağlık çalışanlarında sosyal zekâ, benlik saygısı ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(1): 18-28.
  • Özkalp, E., Varoğlu, A., Varoğlu, D., Kırel, A. Ç., ve Acar, P. (2013). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
  • Öztürk, M., Kaya, S. Ve Türk, A. (2024, Mart, 8-10). İş tatmini, merhamet yorgunluğu ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki: sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Karadenız 15th Internatıonal Conference On Socıal Scıences.
  • Qing, C., Guo, S., Deng, X., ve Xu, D. (2021). Farmers' disaster preparedness and quality of life in earthquakeprone areas: The mediating role of risk perception. International Journal of Disaster Risk Reduction, 59, 102252. https://doi.org/ 10.1016/j.ijdrr.2021.102252.
  • Shahrbabaki, P.M., Abolghaseminejad, P., lari, L.A. et al. (2023). The relationship between nurses’ psychological resilience and job satisfaction during the COVID-19 pandemic: a descriptive-analytical cross-sectional study in Iran. BMC Nurs 22, 137.
  • Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., ve Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15: 194–200.
  • Stephens, T. M. (2013). Nursing student resilience: A concept clarification. Nursing Forum, 48(2), 125–133. https://doi. org/10.1111/nuf.12015
  • Şahin, N. (2009). “Afet Yönetimi ve Acil Yardım Planları”. İzmir: TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, 131-142.
  • Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Boston, MA: Pearson.
  • Tercan, B. (2015). Hemşirelerin afetlere karşı hazır olma durumları ve hazırlık algıları. Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gümüşhane Üniversitesi.
  • Tercan, B. ve Şahinöz, S. (2021). Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde çalışan personelin afetlere hazırlık algılarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme: Metodolojik bir çalışma. Hastane Öncesi Dergisi, 6(3), 367-379.
  • Tzeng, H. M., Ketefian, S., ve Redman, R. W. (2002). Relationship of nurses' assessment of organizational culture, job satisfaction, and patient satisfaction with nursing care. International journal of nursing studies, 39(1), 79–84. https://doi.org/10.1016/s0020-7489(00)00121-8
  • Usta, G. (2023). Afet yönetimi odağında orman yangınlarının değerlendirilmesi. Afet Ve Risk Dergisi, 6(1), 18-35. https://doi.org/10.35341/afet.1090658.
  • Ünaldı, H. (2024). Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılık düzeyleri ile psikolojik sağlamlıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Selçuk Üniversitesi.
  • Vroom, V. H. (1967). Work and motivation. (3. Baskı). New York: John Wiley&Sons.
  • Yalçın, A., ve Hırlak, B. (2022). Öz yeterlik algısının çalışan performansı üzerine etkisinde iş tatmininin aracılık rolü. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 21(4), 2276-2292. https://doi.org/10.21547/jss.1164502.
There are 55 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Social Work (Other)
Journal Section Articles
Authors

Gönül Kiliç 0009-0009-6190-0719

Meral Öztürk 0000-0001-7570-5361

Bera Koçak 0009-0001-3837-9453

Beyzanur Yasak 0009-0006-8614-2852

Derya Tutar Baykal 0009-0006-6855-2153

Publication Date March 27, 2025
Submission Date October 28, 2024
Acceptance Date January 25, 2025
Published in Issue Year 2025 Volume: 49 Issue: 1

Cite

APA Kiliç, G., Öztürk, M., Koçak, B., … Yasak, B. (2025). SAĞLIK ÇALIŞANLARININ AFETLERE HAZIRLIK ALGILARI VE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIKLARININ İŞ TATMİNLERİ ÜZERİNE ETKİSİ. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 49(1), 65-71.
 Download Cover Image

.