Redirecting to http://dergipark.org.tr/_fragment?_hash=svcv5G_vBjn-bDquOMOo44Has9fJLicGAlbMOZWpi9Q&_path=id%3D59425%26_format%3Dhtml%26_locale%3Dtr%26_controller%3DApp%255CController%255CSite%255CArticleController%253A%253AesiArticleStats.
 
BibTex RIS Kaynak Göster

Kaplan Kelimesinin Kökenbilimsel İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 1, 273 - 280, 30.03.2012

Onur Balci

Öz

Özet: Çok geniş bir coğrafyada kullanılan ve büyük bir geçmişe sahip olan Türk dili pek çok yönüyle zenginlik arz eder. Bu zenginliklerden biri de hiç şüphe yok ki hayvan isimlerinin bolluğu ve çeşitliliğidir. Doğa ile iç içe yaşayan Türk milleti, konargöçer yaşamın gereği olarak pek çok hayvanla karşılaşmış ve bu hayvanlara kendi dilince isim vermiştir. Kaplan da bu isimlerden biridir. Bu makalede bugüne kadar üzerinde pek durulmayan bu ismin etimolojisi ele alınmıştır. Yapılan araştırmalar neticesinde kaplan kelimesinin kap- fiilinden türediği ve çeşitli ses olayları neticesinde bugünkü şeklini aldığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler: kaplan, hayvan isimleri, etimoloji (kökenbilim), kap-,+lan.

Abstract: The Turkish language which has been used in a very large geography and which has a big history has so richness with its many aspects. There is no doubt that one of these richnesses is the abundance and variety of the names of animals. The Turkish Nation who live with the nature nested met many more animals in accordance with their nomadic life and gave names these animals according to their language. Kaplan (tiger) is one of them. At this article, the ethimology of this name that has not been investigated more till now was investigated. It was seen at the result of the researches that the kaplan word sprang up from the kap-verb and take its current shape at the end of different sound events.

Key Words: tiger, the animal names, ethimology, kap, +lan

Anahtar Kelimeler

kaplan hayvan isimleri etimoloji (kökenbilim) kap- +lan.

Kaynakça

  • ARAT, R. Rahmeti (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, Hazırlayanlar: K. Eraslan, O. F. Sertkaya, N.Yüce, İstanbul, TKAE Yayınları.
  • ARAT, R. Rahmeti (2006), Atabetü’l-Hakayık, Ankara, TDK Yayınları.
  • ATALAY, Besim (2006), Dîvânü Lügât-it-Türk (Dizin), Cilt 4, 5. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • AYVERDİ, İlhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Redaksiyon- Etimoloji, Ahmet Topaloğlu, Cilt 2, İstanbul, Kubbealtı Neşriyat.
  • CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, TDK Yayınları.
  • CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etimological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford.
  • Yayınları, s. 25; CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, TDK
  • Yayınları s. 16; ORKUN, Hüseyin Namık (1987), Eski Türk Yazıtları, Ankara, TDK Yayınları.
  • s. 771; KOÇ, Kenan vd. (2003) , Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Akçağ
  • Yayınları, s. 46; YUDAHİN, K.K (1998), Kırgız Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları, s. 33.
  • DOERFER, Gerhard (1984), “Türkçenin İdeal Bir Etimolojik Sözlüğünün Nasıl Olması Gerektiği Hakkında Düşünceler”, (Çev., İlhan Çeneli), Türk Dili, Eylül, s. 366- 374.
  • EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara, Bizim Büro Basımevi.
  • ERGİN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı II İndeks - Gramer, 3. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • ERGİN, Muharrem (2006), Orhun Kitabeleri, 27. Baskı, İstanbul, Boğaziçi Yayınları.
  • GABAİN, A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, (Çev., Mehmet Akalın), 5. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, 1.cilt, Ankara, TDK Yayınları.
  • HATİBOĞLU, Vecihe (1981), Türkçenin Ekleri, Ankara, TDK Yayınları.
  • İLHAN, Nadir ve Mustafa Şenel, (2008.), “Dîvanu Lügat’it Türk’e Göre Av, Avcılık ve Hayvancılıkla İlgili Kelimeler ve Kavram Alanları”, Turkish Studies, Volume 3/1 Winter.
  • KARAAĞAÇ, Günay (2008), Dil Tarih ve İnsan, İstanbul, Kitabevi Yayınları,.
  • KOÇ, Kenan, Ayabek Bayniyazov, Vehbi Başkapan (2003), Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları.
  • KÜLTÜR BAKANLIĞI (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
  • NASKALİ - Gürsoy, Emine ve Muvaffak Duranlı (1999), Altayca- Türkçe Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.
  • NECİP, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev. İklil Kurban), Ankara, TDK Yayınları.
  • NİŞANYAN, Sevan (2003), Sözlerin Soyağacı, 2. Basım, İstanbul, Adam Yayınları.
  • ORKUN, Hüseyin Namık (1987), Eski Türk Yazıtları, Ankara, TDK Yayınları.
  • ÖZKAN, Mustafa (2000), Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul, Filiz Kitabevi.
  • ŞÇERBAK, Aleksander M. (2000), “Arslan Kelimesinin Etimolojisine Dair Bazı Mülahazalar”, Hasan Eren Armağanı, Ankara.
  • ŞEYHÜLİSLAM MEHMET ESAT EFENDİ (1999), Lehçetü’l-lügat, (Haz., H. Ahmet Kırkkılıç), Ankara, TDK Yayınları.
  • TOPARLI, Recep, Hanifi Vural ve Recep Karaatlı (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU (2005), Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • YUDAHİN, K. K. (1998), Kırgız Sözlüğü, (Çev. Abdullah Taymas), Cilt 1, 4. baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • www.tdk.org.tr/lehceler/Default.aspx

Yıl 2012, Cilt: 36 Sayı: 1, 273 - 280, 30.03.2012

Onur Balci

Öz

Kaynakça

  • ARAT, R. Rahmeti (1979), Kutadgu Bilig III İndeks, Hazırlayanlar: K. Eraslan, O. F. Sertkaya, N.Yüce, İstanbul, TKAE Yayınları.
  • ARAT, R. Rahmeti (2006), Atabetü’l-Hakayık, Ankara, TDK Yayınları.
  • ATALAY, Besim (2006), Dîvânü Lügât-it-Türk (Dizin), Cilt 4, 5. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • AYVERDİ, İlhan (2005), Misalli Büyük Türkçe Sözlük, Redaksiyon- Etimoloji, Ahmet Topaloğlu, Cilt 2, İstanbul, Kubbealtı Neşriyat.
  • CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, TDK Yayınları.
  • CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etimological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford.
  • Yayınları, s. 25; CAFEROĞLU, Ahmet (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, TDK
  • Yayınları s. 16; ORKUN, Hüseyin Namık (1987), Eski Türk Yazıtları, Ankara, TDK Yayınları.
  • s. 771; KOÇ, Kenan vd. (2003) , Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Akçağ
  • Yayınları, s. 46; YUDAHİN, K.K (1998), Kırgız Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları, s. 33.
  • DOERFER, Gerhard (1984), “Türkçenin İdeal Bir Etimolojik Sözlüğünün Nasıl Olması Gerektiği Hakkında Düşünceler”, (Çev., İlhan Çeneli), Türk Dili, Eylül, s. 366- 374.
  • EREN, Hasan (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara, Bizim Büro Basımevi.
  • ERGİN, Muharrem (1997), Dede Korkut Kitabı II İndeks - Gramer, 3. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • ERGİN, Muharrem (2006), Orhun Kitabeleri, 27. Baskı, İstanbul, Boğaziçi Yayınları.
  • GABAİN, A. Von (2007), Eski Türkçenin Grameri, (Çev., Mehmet Akalın), 5. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • GÜLENSOY, Tuncer (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, 1.cilt, Ankara, TDK Yayınları.
  • HATİBOĞLU, Vecihe (1981), Türkçenin Ekleri, Ankara, TDK Yayınları.
  • İLHAN, Nadir ve Mustafa Şenel, (2008.), “Dîvanu Lügat’it Türk’e Göre Av, Avcılık ve Hayvancılıkla İlgili Kelimeler ve Kavram Alanları”, Turkish Studies, Volume 3/1 Winter.
  • KARAAĞAÇ, Günay (2008), Dil Tarih ve İnsan, İstanbul, Kitabevi Yayınları,.
  • KOÇ, Kenan, Ayabek Bayniyazov, Vehbi Başkapan (2003), Kazak Türkçesi Türkiye Türkçesi Sözlüğü, Ankara, Akçağ Yayınları.
  • KÜLTÜR BAKANLIĞI (1991), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
  • NASKALİ - Gürsoy, Emine ve Muvaffak Duranlı (1999), Altayca- Türkçe Sözlük, Ankara, TDK Yayınları.
  • NECİP, Emir Necipoviç (1995), Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü, (Çev. İklil Kurban), Ankara, TDK Yayınları.
  • NİŞANYAN, Sevan (2003), Sözlerin Soyağacı, 2. Basım, İstanbul, Adam Yayınları.
  • ORKUN, Hüseyin Namık (1987), Eski Türk Yazıtları, Ankara, TDK Yayınları.
  • ÖZKAN, Mustafa (2000), Türk Dilinin Gelişme Alanları ve Eski Anadolu Türkçesi, İstanbul, Filiz Kitabevi.
  • ŞÇERBAK, Aleksander M. (2000), “Arslan Kelimesinin Etimolojisine Dair Bazı Mülahazalar”, Hasan Eren Armağanı, Ankara.
  • ŞEYHÜLİSLAM MEHMET ESAT EFENDİ (1999), Lehçetü’l-lügat, (Haz., H. Ahmet Kırkkılıç), Ankara, TDK Yayınları.
  • TOPARLI, Recep, Hanifi Vural ve Recep Karaatlı (2003), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara, TDK Yayınları.
  • TÜRK DİL KURUMU (2005), Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • YUDAHİN, K. K. (1998), Kırgız Sözlüğü, (Çev. Abdullah Taymas), Cilt 1, 4. baskı, Ankara, TDK Yayınları.
  • www.tdk.org.tr/lehceler/Default.aspx
Toplam 32 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Articles
Yazarlar

Onur Balci

Yayımlanma Tarihi 30 Mart 2012
Yayımlandığı Sayı Yıl 2012 Cilt: 36 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Balci, O. (2012). Kaplan Kelimesinin Kökenbilimsel İncelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(1), 273-280.

Creative Commons Lisansı 
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.