Öz
Divriği; Sivas’ın güneydoğusunda, Doğu Anadolu bölgesinin Yukarı Fırat bölümünün İç Anadolu sınırına yakın kesiminde, denizden 1250 m. yükseklikte, Fırat nehrinin kollarından biri olan Çaltı ırmağı ile birleşen derenin vadi tabanında ve yamaçlarında yer alır. Şehrin ilk kurulduğu yer ise kuzeydoğu kısmında Çaltı vadisine çok dik yamaçlarla inen bir tepe üzerinde bulunan kale civarı ve etekleridir. İlk hali, 9. yüzyılda Pavlikanlar dönemine tarihlenen kalenin günümüz hali Ortaçağ ve Osmanlı dönemine aittir. Kale Camisi genel yayınlara konu edilmiş olmakla birlikte, kalenin genelini ele alan bir çalışma bulunmamaktadır. Mevcut yayınlarda da genel bilgilerin tekrarı söz konusudur. 1635 yılından itibaren Divriği’ye gelen gezginlerin kale hakkındaki notları çalışma açısından dikkat çekici olmakla birlikte, detaya girilmemiş olması nedeni ile sınırlı bilgiye ulaşılmaktadır. Kale, günümüz hali ile Mengücekoğulları dönemine tarihlenir ve dokusunun büyük ölçüde korunmuş olması nedeni ile önem taşımaktadır. 2006 yılında başlayan yüzey araştırması sonrasında ilk kazı çalışmaları, Yukarı Kilise adı ile tanınan yapıda gerçekleştirilmiştir. Anahtar Sözcükler: Divriği, orta çağ arkeolojisi, pavlikanlar, Surp Asdvadzadzin, Surp Yerrortutyun.
Anahtar Kelimeler
Divriği Orta Çağ Arkeolojisi Pavlikanlar Surp Asdvadzadzin Surp Yerrortutyun
Kaynakça
- Ainsworth, W. F. (1839). Travels and researches in Asia Minor. III, London.
- Arpee, L. (1906). Armenian paulicianism and the key of truth. The Armenian Journal of Theology, 10(2), 267-285.
- Azarian, L. and Manoukian, A. (1977). Khatchkar: The art of Khatchkars. Documenti di architettura Armena/documents of Armenian architecture 2. Milano.
- Balgalmış, A. (1994). Divriği. İslâm ansiklopedisi-9 (sl. 452-454). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Burnaby, F. (1877). On horseback through Asia Minor. London.
- Calder, W. M. (1958). A classical map of Asia Minor, (67-72 A.D.). London: British Institute of Archaeology.
- Cuınet, V. (1892). La Turquie d’Asie. Paris.
- Darkot, B. (1988). Divriği. İslâm ansiklopedisi-III (sl. 596-597), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Eken, G. (1993). Fiziki, sosyal ve iktisâdî açıdan divriği (1775-1845). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Evliya Çelebi. (1314). Seyahatname-III. İstanbul.
- Garsoïan, N. (1971). Byzantine heresy - A reinterpretation. Dumboarton oaks papers, 25, 85-113.
- Hagopyan, T. K. H. (1987). Badmagan Hayasdani Kağaknerı (Tarihi Ermenistan şehirleri). Yerevan.
- İbni Bibi, (1996). (El-Hüseyin B. Muhammed B. Ali El-Ca’feri Er- Rugadi). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l –Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name)- II (M. Öztürk, Çev.) Ankara.
- Kukaracı, İ. U. ve Aktemur. A. M. (2008). Şebinkarahisar ve çevresindeki Hıristiyan mimarisi. Uluçam Armağanı, (sl. 193-206), Van.
- Mahiroğulları, A. (2001). Seyyahların gözüyle Sivas. İstanbul.
- Natanyan, B. (2008). Sivas 1877. Sivas marhasalığı ve Sivas vilayetine bağlı birkaç önemli şehir hakkında rapor, (Yay.Haz. A. Yarman), İstanbul.
- Petru Siculi, (1846). Historia manichaeorum seu paulicianorum. (D. Jo. Carhud. Gieseler), Gottingae.
- Pitarakis, B. ve Merantzas, C. (2006). Parıldayan hatıralar. Sevgi Gönül koleksiyonlarından son dönem Osmanlı İstanbul’una ait kilise gümüşleri, İstanbul.
- Sakaoğlu, N. (2005). Türk Anadolu’da Mengücekoğulları. İstanbul.
- Turan, O. (1980). Doğu Anadolu’da Türk devletleri tarihi. İstanbul.
- Umar, B. (1993). Türkiye’deki tarihsel adlar. İstanbul.
- Van Berchem, M. ve Edhem, H. (1917). Corpus inscriptionum Arabicarum. Cairo.
- Kabul Tarihi: 02 Mayıs 2010
Öz
Divrighi is situated in the southeast of Sivas; in the upper part of Euphrates, near central Anatolia border of the East Anatolia. It is 1250 m. above the sea, and at the bottom of the River Çat which is a branch of Euphrates River. The first place of the city is the castle side hill and its skirts at the northeast of Çat Valley. Its first history is dated to Pavlicans to 9th Century and its today’s view belongs to Middle Age and Ottoman times.
Castle Mosque became the subject of general articles; but there is no study about its general sides. In the contemporary publications we have the repetitions of the general knowledge. It is attractive that the travelers’ notes coming to Divrighi from the 1635 dates are paid attention, but the undetailed writings limit the studies.Today’s situation of the Castle goes back to Menguceks, and it is very important that it stands still. The project has started with general survey in 2006 and the cleaning in the Upper Church was done in seasons 2007
Anahtar Kelimeler
Divriği Orta Çağ Arkeolojisi Pavlikanlar Surp Asdvadzadzin Surp Yerrortutyun
Kaynakça
- Ainsworth, W. F. (1839). Travels and researches in Asia Minor. III, London.
- Arpee, L. (1906). Armenian paulicianism and the key of truth. The Armenian Journal of Theology, 10(2), 267-285.
- Azarian, L. and Manoukian, A. (1977). Khatchkar: The art of Khatchkars. Documenti di architettura Armena/documents of Armenian architecture 2. Milano.
- Balgalmış, A. (1994). Divriği. İslâm ansiklopedisi-9 (sl. 452-454). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Burnaby, F. (1877). On horseback through Asia Minor. London.
- Calder, W. M. (1958). A classical map of Asia Minor, (67-72 A.D.). London: British Institute of Archaeology.
- Cuınet, V. (1892). La Turquie d’Asie. Paris.
- Darkot, B. (1988). Divriği. İslâm ansiklopedisi-III (sl. 596-597), İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Eken, G. (1993). Fiziki, sosyal ve iktisâdî açıdan divriği (1775-1845). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Evliya Çelebi. (1314). Seyahatname-III. İstanbul.
- Garsoïan, N. (1971). Byzantine heresy - A reinterpretation. Dumboarton oaks papers, 25, 85-113.
- Hagopyan, T. K. H. (1987). Badmagan Hayasdani Kağaknerı (Tarihi Ermenistan şehirleri). Yerevan.
- İbni Bibi, (1996). (El-Hüseyin B. Muhammed B. Ali El-Ca’feri Er- Rugadi). El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l –Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name)- II (M. Öztürk, Çev.) Ankara.
- Kukaracı, İ. U. ve Aktemur. A. M. (2008). Şebinkarahisar ve çevresindeki Hıristiyan mimarisi. Uluçam Armağanı, (sl. 193-206), Van.
- Mahiroğulları, A. (2001). Seyyahların gözüyle Sivas. İstanbul.
- Natanyan, B. (2008). Sivas 1877. Sivas marhasalığı ve Sivas vilayetine bağlı birkaç önemli şehir hakkında rapor, (Yay.Haz. A. Yarman), İstanbul.
- Petru Siculi, (1846). Historia manichaeorum seu paulicianorum. (D. Jo. Carhud. Gieseler), Gottingae.
- Pitarakis, B. ve Merantzas, C. (2006). Parıldayan hatıralar. Sevgi Gönül koleksiyonlarından son dönem Osmanlı İstanbul’una ait kilise gümüşleri, İstanbul.
- Sakaoğlu, N. (2005). Türk Anadolu’da Mengücekoğulları. İstanbul.
- Turan, O. (1980). Doğu Anadolu’da Türk devletleri tarihi. İstanbul.
- Umar, B. (1993). Türkiye’deki tarihsel adlar. İstanbul.
- Van Berchem, M. ve Edhem, H. (1917). Corpus inscriptionum Arabicarum. Cairo.
- Kabul Tarihi: 02 Mayıs 2010
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Mayıs 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010Cilt: 34 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.