Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

Temel cümle terimi ile karşılanan yapılara özgü tanım ve değerlendirmelerde dile getirilen özelliklerin her biri, cümlede de bulunan özelliklerdir ve bu özelliklerin önemli bir kısmı da temel cümle terimini açıklamaktan ziyade bir yan cümlenin cümleden ne gibi özelliklerle ayrıldığını belirtmek için dile getirilmiş izlenimini uyandırmaktadır. Dolayısıyla, bu terim, aslında belli bir yapının anlambirimcik, özellik ve kendine mahsus yanlarını belirtmekten uzaktır. Böyle bir terimi kullanma ihtiyacı, temelde bir yan cümle veya bazen de bir iç cümlenin temel cümleye bağlandığı yönündeki görüşten kaynaklanmış gibi görünmektedir. Oysa, yan cümlelerin oluşumunda böyle bir bağlanma değil; bir cümlenin indirgenerek bir başka cümlenin içerisine yerleştirilmesi söz konusudur. İç cümlelerde ise cümlenin herhangi bir indirgeme olmaksızın doğrudan cümlenin içerisine yerleştirilmesinden söz edilebilir. Bu durumda yan cümlenin veya iç cümlenin bağlandığı bir cümle kalmadığına ve yan cümle ile iç cümleyi kapsayan cümlenin “cümle” terimiyle karşılanan yapıdan ayrıt edici bir özelliğinin bulunmadığına göre “temel cümle” diye bir adlandırmaya gerçekten ihtiyaç olup olmadığı konusu sorgulanmalıdır. Bu çalışmada, böyle bir sorgulamaya gidilerek bu noktadaki tercihin “temel cümle” yerine sadece “cümle” terimini kullanmak yönünde olması önerilmiştir.