BibTex RIS Kaynak Göster

TOKAT (NİKSAR) İSKELETLERİNDE DİŞ VE ÇENE PATOLOJİLERİ

Yıl 2015, Cilt: 39 Sayı: 2, 47 - 70, 14.10.2015

Nevzat Torun Pınar Gözlük Kırmızıoğlu

Öz

Niksar iskeletleri, 2008 yılında Tokat ili Niksar ilçesi, İsmet Paşa Mahallesinde yer alan ve Yakınçağ’a tarihlendirilen galerili yer altı yapısından ele geçirilmiştir. Tokat (Niksar) erişkinlerinin daimi dişlerinde ve çenelerinde, diş aşınması (% 98,95), diş çürüğü (% 48,95), hypoplasia (% 47,37), diştaşı (% 49,47), apse (% 7,85), alveol kaybı (% 48,86), ölüm öncesi (antemortem) diş kaybı (% 14,91) gibi lezyonlar saptanmıştır. Niksar topluluğu, diş ve çene patolojileri açısından karşılaştırıldığı diğer eski Anadolu toplumlarının çoğundan, özellikle de diş çürüğü, diştaşı ve apse açısından daha yüksek değerler vermiştir. Elde edilen sonuçlara göre, Niksar bireyleri tarımsal bir yaşam biçimine sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Tokat (Niksar) Yakınçağ Diş ve Çene Patolojileri Ağız Sağlığı.

Kaynakça

  • ATAMTÜRK, D. ve İ. Duyar, (2008), “Adramytteion (Örentepe) İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25 (1): 1-15.
  • BOUVILLE, C., T.S. Constandse-Westermann, R.R. Newell, (1983), “Les Restes Hu- mains Mesolithiques de I’Abri Corbille, Istres (Bouches du Rhone)”, Bullet Mem., de la Sos. D’Anthrop. De Paris, 5: XIII: 89–110.
  • BROTHWELL, D.R., (1981), Digging up Bones, 3. Baskı, London: Oxford University Press.
  • BUİKSTRA, J.E. ve D.H. Ubelaker, (1994), Standards: For Data Collection From Human
  • Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No:44
  • COHEN, M.N., G.J. Armelagos, (ed.) (1984), Paleopathology at the Origins of Agri- culture, Orlando: Academic Press.
  • ÇIRAK, A., M.T., Çırak, A.C., Erkman, (2013), “Kelenderis Halkının Diş ve Çene Paleopatolojileri”, OLBA, Vol.: XXI, s.1-25.
  • DEMİREL, A., 2008 Yılı Tokat (Niksar) Kazı Raporu.
  • ERDAL Y.S., (1996), “İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Ant- ropolojik Açıdan İncelenmesi”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ERDAL, Y.S., (2003), “Büyük Saray-Eski Cezaevi Çevresi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.15-30.
  • ERDAL, Y.S., (2005), “Tasmasor Yakınçağ Nekropolü ve İskeletlerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, iç. Tasmasor (Erzurum Ovası’nda Bir Demir Ça- ğı Yerleşmesi / An Iron Age Settlement in Erzurum Plain), (ed. S. Y. Şen- yurt), s.255-359.
  • ERKMAN, C., (2008), “Van Dilkaya Erken Demir Çağı ve Orta Çağ Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı” (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • EROĞLU, S., (1998), “Sardis Roma-Bizans Toplumlarında Diş Hastalıkları ve Ağız Sağlığı”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GOODMAN, A.H., G.J. Armelagos ve J.C. Rose, (1980), “Enamel Hypoplasias as Indicators of Stress in Three Prehistoric Populations from Illionis”, Human Bio- logy, 52: 515-528.
  • GOODMAN, A.H., D.L. Martin, G.J. Armelagos ve G. Clark, (1984), “Indications of Stress from Bone and Teeth”, iç. Paleopathology at the Origins of Agricultu- re, (ed. M.N. Cohen ve G.J. Armelagos), s.13-49.
  • GOODMAN, A.H., ve G. J., Armelagos, (1985), “The Chronologıcal Dıstrıbutıon of Enamel Hypoplasıa in Human Permanent Incısor and Canıne Teeth”, Archs Oral Biology, 30 (6): 503-507.
  • GÖZLÜK, P., A. Yiğit ve A.C. Erkman, (2004), “Van Kalesi / Eski Van Şehri İnsanla- rındaki Sağlık Sorunları”, 19. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.51-62.
  • GÖZLÜK, P., (2004), “Van-Karagündüz Populasyonunun Dişlerinin ve Çenelerinin Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Anka- ra Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GÖZLÜK, P., Ö. Durgunlu, S. Özdemir, M. Taşlıalan, A. Sevim, (2006), “ Smyrna Agorası İskeletlerinin Paleoantroplojik Analizi”, 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.125-140.
  • GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU P., F. Yaşar, A. Yiğit, A. Sevim Erol, (2009), “Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.139-162.
  • GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU, P., Z. F. Yaşar, A. Yiğit, F. Suata Alpaslan, A. Sevim Erol ve B. Kesikçiler, (2010), “Trabzon Kızlar Manastırı İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağ1ığı”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.127-150.
  • GÜRLEYÜK, K., (2013), Geçmişten Günümüze Niksar Sikkeleri, Tokat: Niksar Belediyesi. GÜVEN, O., (1995),
  • Ağız Hastalıkları ve Çene Cerrahisinde İmmünoloji, An
  • kara: A.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Yayınları, No: 14.
  • HİLLSON,S., (1990), Teeth, New York: Cambridge University Press.
  • HİLLSON, S., (1998), Dental Anthropology, New York: Cambridge University Press.
  • HİLLSON S., (2000), “Dental Pathology”, iç. Biological Anthropology of the Human Skeleton, (ed. Katzenberg, M. A. ve S. R. Saunders), s.249-286.
  • KARAÖZ ARIHAN, S., A. Çırak, A.C. Erkman, (2009), “Datca / Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s. 297-310.
  • KATZENBERG, M.A. ve S.R. Saunders (ed.), (2000), Biological Anthropology of the Human Skeleton, New York: A John Wiley & Sons, Inc., Publication.
  • KROGMAN, W.M. ve M.Y. İşcan, (1986), The Human Skeleton in Forensic Medici- ne, 2. Basım, Illinois: Charles C. Thomas Publisher.
  • LUKACS, J.R., (1989), “Dental Paleopathology: Methods for Reconstructing Dietary Patterns”, iç. Reconstruction of Life from the Skeleton, (ed. M.Y. İşcan ve K.A.R. Kennedy, s.261-286.
  • LUKACS, J. R., ve L. L. Largaespada, (2006), “Explaining Sex Differences in Dental Caries Prevalence: Saliva, Hormones, and ‘Life-History’ Etiologies”, Amerıcan Journal of Human Bıology, 18: 540–555.
  • İŞCAN, M.Y. ve K.A.R. Kennedy (ed.) (1989),
  • Reconstruction of Life from the
  • Skeleton, New York: Alan R. Lıss, Inc.
  • ORTNER, D. J. ve W. G. J. Putschar, (1985), Identification of Pathological Conditi- ons in Human Skeletal Remains, Washington: Smithsonian Institution Press.
  • ÖZ, F., (1973), Sürrenial Hastalıkları, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Patoloji Ders Notları.
  • ÖZBEK, M., (1985), “Yakın-Doğu Tarih Öncesi Toplumlarında Bazı Diş Patolojileri ve Anomalileri”, Antropoloji, 12: 343-356.
  • ÖZBEK, M., (1988), “Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları”, 5. Araştırma Sonuçları Toplantısı, s.367-395.
  • ÖZBEK, M., (1997), “Çayönü Tarım Toplumunda Diş Sağlığı”, Türk Arkeoloji Der- gisi, 31: 181-216.
  • ÖZBEK, M., (2000), Dünden Bugüne İnsan, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
  • ÖZBEK, M., (2007), Dişlerle Zamanda Yolculuk, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • ROBERTS, C. ve K. Manchester, (1995), The Archaeology of Disease, 2. Basım, New York: Cornell University Press.
  • SUNGUR,T., İ. Saygılı, O. Ceyhan, C. Arabacıer, K. Baloş, A. Mısırlıgil ve N. Ayhan, (1977), “Ankara’da 10-15 Yaş Grubu Okul Çocuklarında Ağız ve Diş Sağlığı Konusunda Bir Araştırma”, A.Ü. Diş Hek. Fak. Dergisi, 4 (1): 125-145.
  • ŞENYURT S. Y., (ed.) (2005), Tasmasor, (Erzurum Ovası’nda Bir Demir Çağı Yerleşmesi / An Iron Age Settlement in Erzurum Plain), Ankara: Bakü-Tiflis- Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları: 4 / Ba- kü-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil Pipeline Publications of Archaeological Salvage Excavations: 4.
  • TORUN. N., (2014), “Tokat (Niksar) İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • UBELAKER, D.H., (1978), Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, Interp- retation, Chicago: Smithsonian Institution, Aldire Publishering Company.
  • ÜSTÜNDAĞ, H. ve F. A. Demirel, (2009), “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26 (1), 219-234.
  • WORKSHOP OF EUROPEAN ANTROPOLOGİSTS (WEA), (1980), "Recommenda- tions for Age and Sex Diagnoses of Skeletons", Journal of Human Evolution, 9 (7): 517-549.
  • YAŞAR, Z. F., (2007), “Adli Dental Antropoloji: Dental Antropoloji Açısından Min- netpınarı ve Güllüdere Toplumlarının Dişlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, (Ba- sılmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Niksar Erişim Tarihi: 15.09.2013 Harita ve Resimler
  • Harita ve Uydu Fotoğrafı 1: Tokat (Niksar)’ın konumu

Yıl 2015, Cilt: 39 Sayı: 2, 47 - 70, 14.10.2015

Nevzat Torun Pınar Gözlük Kırmızıoğlu

Öz

Kaynakça

  • ATAMTÜRK, D. ve İ. Duyar, (2008), “Adramytteion (Örentepe) İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25 (1): 1-15.
  • BOUVILLE, C., T.S. Constandse-Westermann, R.R. Newell, (1983), “Les Restes Hu- mains Mesolithiques de I’Abri Corbille, Istres (Bouches du Rhone)”, Bullet Mem., de la Sos. D’Anthrop. De Paris, 5: XIII: 89–110.
  • BROTHWELL, D.R., (1981), Digging up Bones, 3. Baskı, London: Oxford University Press.
  • BUİKSTRA, J.E. ve D.H. Ubelaker, (1994), Standards: For Data Collection From Human
  • Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No:44
  • COHEN, M.N., G.J. Armelagos, (ed.) (1984), Paleopathology at the Origins of Agri- culture, Orlando: Academic Press.
  • ÇIRAK, A., M.T., Çırak, A.C., Erkman, (2013), “Kelenderis Halkının Diş ve Çene Paleopatolojileri”, OLBA, Vol.: XXI, s.1-25.
  • DEMİREL, A., 2008 Yılı Tokat (Niksar) Kazı Raporu.
  • ERDAL Y.S., (1996), “İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Ant- ropolojik Açıdan İncelenmesi”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ERDAL, Y.S., (2003), “Büyük Saray-Eski Cezaevi Çevresi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.15-30.
  • ERDAL, Y.S., (2005), “Tasmasor Yakınçağ Nekropolü ve İskeletlerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, iç. Tasmasor (Erzurum Ovası’nda Bir Demir Ça- ğı Yerleşmesi / An Iron Age Settlement in Erzurum Plain), (ed. S. Y. Şen- yurt), s.255-359.
  • ERKMAN, C., (2008), “Van Dilkaya Erken Demir Çağı ve Orta Çağ Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı” (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • EROĞLU, S., (1998), “Sardis Roma-Bizans Toplumlarında Diş Hastalıkları ve Ağız Sağlığı”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GOODMAN, A.H., G.J. Armelagos ve J.C. Rose, (1980), “Enamel Hypoplasias as Indicators of Stress in Three Prehistoric Populations from Illionis”, Human Bio- logy, 52: 515-528.
  • GOODMAN, A.H., D.L. Martin, G.J. Armelagos ve G. Clark, (1984), “Indications of Stress from Bone and Teeth”, iç. Paleopathology at the Origins of Agricultu- re, (ed. M.N. Cohen ve G.J. Armelagos), s.13-49.
  • GOODMAN, A.H., ve G. J., Armelagos, (1985), “The Chronologıcal Dıstrıbutıon of Enamel Hypoplasıa in Human Permanent Incısor and Canıne Teeth”, Archs Oral Biology, 30 (6): 503-507.
  • GÖZLÜK, P., A. Yiğit ve A.C. Erkman, (2004), “Van Kalesi / Eski Van Şehri İnsanla- rındaki Sağlık Sorunları”, 19. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.51-62.
  • GÖZLÜK, P., (2004), “Van-Karagündüz Populasyonunun Dişlerinin ve Çenelerinin Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi”, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara: Anka- ra Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • GÖZLÜK, P., Ö. Durgunlu, S. Özdemir, M. Taşlıalan, A. Sevim, (2006), “ Smyrna Agorası İskeletlerinin Paleoantroplojik Analizi”, 21. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.125-140.
  • GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU P., F. Yaşar, A. Yiğit, A. Sevim Erol, (2009), “Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.139-162.
  • GÖZLÜK KIRMIZIOĞLU, P., Z. F. Yaşar, A. Yiğit, F. Suata Alpaslan, A. Sevim Erol ve B. Kesikçiler, (2010), “Trabzon Kızlar Manastırı İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağ1ığı”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s.127-150.
  • GÜRLEYÜK, K., (2013), Geçmişten Günümüze Niksar Sikkeleri, Tokat: Niksar Belediyesi. GÜVEN, O., (1995),
  • Ağız Hastalıkları ve Çene Cerrahisinde İmmünoloji, An
  • kara: A.Ü. Diş Hekimliği Fakültesi Yayınları, No: 14.
  • HİLLSON,S., (1990), Teeth, New York: Cambridge University Press.
  • HİLLSON, S., (1998), Dental Anthropology, New York: Cambridge University Press.
  • HİLLSON S., (2000), “Dental Pathology”, iç. Biological Anthropology of the Human Skeleton, (ed. Katzenberg, M. A. ve S. R. Saunders), s.249-286.
  • KARAÖZ ARIHAN, S., A. Çırak, A.C. Erkman, (2009), “Datca / Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, s. 297-310.
  • KATZENBERG, M.A. ve S.R. Saunders (ed.), (2000), Biological Anthropology of the Human Skeleton, New York: A John Wiley & Sons, Inc., Publication.
  • KROGMAN, W.M. ve M.Y. İşcan, (1986), The Human Skeleton in Forensic Medici- ne, 2. Basım, Illinois: Charles C. Thomas Publisher.
  • LUKACS, J.R., (1989), “Dental Paleopathology: Methods for Reconstructing Dietary Patterns”, iç. Reconstruction of Life from the Skeleton, (ed. M.Y. İşcan ve K.A.R. Kennedy, s.261-286.
  • LUKACS, J. R., ve L. L. Largaespada, (2006), “Explaining Sex Differences in Dental Caries Prevalence: Saliva, Hormones, and ‘Life-History’ Etiologies”, Amerıcan Journal of Human Bıology, 18: 540–555.
  • İŞCAN, M.Y. ve K.A.R. Kennedy (ed.) (1989),
  • Reconstruction of Life from the
  • Skeleton, New York: Alan R. Lıss, Inc.
  • ORTNER, D. J. ve W. G. J. Putschar, (1985), Identification of Pathological Conditi- ons in Human Skeletal Remains, Washington: Smithsonian Institution Press.
  • ÖZ, F., (1973), Sürrenial Hastalıkları, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Genel Patoloji Ders Notları.
  • ÖZBEK, M., (1985), “Yakın-Doğu Tarih Öncesi Toplumlarında Bazı Diş Patolojileri ve Anomalileri”, Antropoloji, 12: 343-356.
  • ÖZBEK, M., (1988), “Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları”, 5. Araştırma Sonuçları Toplantısı, s.367-395.
  • ÖZBEK, M., (1997), “Çayönü Tarım Toplumunda Diş Sağlığı”, Türk Arkeoloji Der- gisi, 31: 181-216.
  • ÖZBEK, M., (2000), Dünden Bugüne İnsan, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
  • ÖZBEK, M., (2007), Dişlerle Zamanda Yolculuk, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
  • ROBERTS, C. ve K. Manchester, (1995), The Archaeology of Disease, 2. Basım, New York: Cornell University Press.
  • SUNGUR,T., İ. Saygılı, O. Ceyhan, C. Arabacıer, K. Baloş, A. Mısırlıgil ve N. Ayhan, (1977), “Ankara’da 10-15 Yaş Grubu Okul Çocuklarında Ağız ve Diş Sağlığı Konusunda Bir Araştırma”, A.Ü. Diş Hek. Fak. Dergisi, 4 (1): 125-145.
  • ŞENYURT S. Y., (ed.) (2005), Tasmasor, (Erzurum Ovası’nda Bir Demir Çağı Yerleşmesi / An Iron Age Settlement in Erzurum Plain), Ankara: Bakü-Tiflis- Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Arkeolojik Kurtarma Kazıları Yayınları: 4 / Ba- kü-Tbilisi-Ceyhan Crude Oil Pipeline Publications of Archaeological Salvage Excavations: 4.
  • TORUN. N., (2014), “Tokat (Niksar) İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı”, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • UBELAKER, D.H., (1978), Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, Interp- retation, Chicago: Smithsonian Institution, Aldire Publishering Company.
  • ÜSTÜNDAĞ, H. ve F. A. Demirel, (2009), “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı” Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26 (1), 219-234.
  • WORKSHOP OF EUROPEAN ANTROPOLOGİSTS (WEA), (1980), "Recommenda- tions for Age and Sex Diagnoses of Skeletons", Journal of Human Evolution, 9 (7): 517-549.
  • YAŞAR, Z. F., (2007), “Adli Dental Antropoloji: Dental Antropoloji Açısından Min- netpınarı ve Güllüdere Toplumlarının Dişlerinin Karşılaştırmalı Analizi”, (Ba- sılmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • https://tr.m.wikipedia.org/wiki/Niksar Erişim Tarihi: 15.09.2013 Harita ve Resimler
  • Harita ve Uydu Fotoğrafı 1: Tokat (Niksar)’ın konumu
Toplam 52 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Articles
Yazarlar

Nevzat Torun

Pınar Gözlük Kırmızıoğlu

Yayımlanma Tarihi 14 Ekim 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015Cilt: 39 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Torun, N., & Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2015). TOKAT (NİKSAR) İSKELETLERİNDE DİŞ VE ÇENE PATOLOJİLERİ. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 39(2), 47-70.

Creative Commons Lisansı 
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.