Araştırma Makalesi
Yıl 2019,
Cilt: 43 Sayı: 1, 182 - 206, 25.06.2019
Öz
19. yüzyıl sonlarında motorlu
taşıtlar icat edilinceye kadar atlar, günlük hayatın tartışmasız en işlevsel
aracı olmuştur. Sürat ve dayanıklılığı sebebiyle başta ulaşım olmak üzere savaş
ve eğlence gibi işlerde kullanılan bu hayvanlar, modern öncesi toplumlarda
sosyal hayatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Ata binme ve binicilikle
ilgili hüner sergileme yeteneği ortaçağ halklarında bireyi görünür kılan en
önemli vasıflardan biri olmuştur. At aynı zamanda sahibi için bir itibar ve
asalet vesilesi olarak görüldüğü için önemsenmiştir. Bu yönüyle ortaçağ
insanının en çok aradığı önemli bir ticari malzeme olarak öne çıkmıştır. Fakat
atlar, ifa ettikleri hayati görevlerin yanında tarihsel süreçte yaygın bir
kazanın da başat sebebi olmuştur. Attan düşerek ölme/yaralanma şeklinde ortaya
çıkan bu kazalar ortaçağ kaynaklarındaki kesafetiyle dikkat çekmektedir.
Kaynaklarda yer alan bu tür vakalara bakıldığında attan düşmenin oldukça
muhtelif sebeplerden kaynaklandığı ve neticelerinin birbirinden farklı olduğu görülmektedir.
Bu makalede bu kazaların yapısal özellikleri, meydana geliş sebepleri dönemin
kaynaklarında yer alan farklı örnekler üzerinden irdelenmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Agacanov, S. G., (2002). Oğuzlar, (Çev. Ekber N. Necef-Ahmet Annaberdiyev), İstanbul: Selenge Yayınları. Alinge, Curt, (1967). Moğol Kanunları, (Çev. Coşkun Üçok), Ankara: AÜHF Yayınları. Anna Kommena, (1996). Alexiad, (Anadolu' da ve Balkan Yarımadası'nda İmparator Alexios Komnenos Dönemi'nin Tarihi: Malazgirt’in Sonrası), (Çev. Bilge Umar), İstanbul: Inkılap Kitabevi. Anonim, (2013). Haçlı Tarihi, (Çev. Ergin Ayan), İstanbul: Selenge Yayınları. Anonim, (1995). Moğolların Gizli Tarihi, (Çev. Ahmet Temir), Ankara: TTK Yayınevi. Anonim, (1952). Selçukname, (Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III), (Neşr. ve Trc. F. Nafiz Uzluk), Ankara: Örnek Matbaası. Âşık Paşazade, (2003). Osmanoğulları’nın Tarihi, (Haz. Kemal Yavuz-M. A. Yekta Saraç), İstanbul: K Kitaplığı. Câhız, (2017). Türklerin Faziletleri, (Fezâilü’l Etrak), (Çev. Ramazan Şeşen), İstanbul: Yeditepe Yayınları. Cüveynî, Alaaddin Ata Melik, (2013). Tarih-i Cihan Güşa, (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: TTK Yayınları. el-Bondarî, (1943). Zübdetü’n-Nusra fi Nuhfeti’l Usra (Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi,) (Çev. Kıvameddin Burslan), İstanbul: TTK Yayınları. el-Hüseynî, Sadruddin Ebu’l Hasan Ali İbn Nasır İbn Ali, (1999). Ahbarü’d Devleti’s-Selçukiyye, (Çev. Necati Lugal), Ankara: TTK Yayınları. Eroğlu, Muammer, (1997). Çevgan, İslam Ansiklopedisi, c. II, Eskişehir: MEB Yayınları, ss. 388-389. Firdevsî, (2009). Şahnâme, (Çev. Necati Lugal), İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Georgios Akropolites, (2008). Vekayiname, (Çev. Bilge Umar), İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. Gregory Abu’l Farac (Barhabreus), (1999). Abu’l Farac Tarihi, (Çev. Ö. Riza Doğrul), c. I-II, Ankara: TTK Yayınları. Grousset, René, (1980). Bozkır İmparatorluğu: Attila/Cengiz Han/ Timur, (Çev. M. Reşat Uzmen), İstanbul: Ötüken Yayınları. Halıcı, Feyzi, (1993). Çevgan, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. VIII, İstanbul: TDV Yayınları, ss. 294-295. İbn Bibî, (2014). el-Evâmiru’l Alâ’iyye fi’l Umûri’l-Alâ’iyye, (Selçuknâme), (Çev. Mürsel Öztürk), Ankara: TTK Yayınları. İbn Kesir, Ebu’l Fida İsmail, (1994). El-Bidaye ve’n Nihaye, (Büyük İslam Tarihi), (Çev. M. Keskin), c. XI, İstanbul: Çağrı Yayınları. İbn Tağrıberdî, (2013). en-Nücumu’z Zahire, (Parlayan Yıldızlar), (Çev. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yayınları. İbnu’l Cevzî, (2011). Mir’âtü’z-Zaman fi Tarihi’l Ayan (Selçuklular Kısmı), (Seçme, Tercüme ve Değerlendirme: Ali Sevim), Ankara: TTK Yayınları. İbnu’l Esir, İzzeddin Ebu’l Hasan Ali b. Muhammed, (1987). el-Kamil fi’t Tarih, c. VIII, IX, X, XI, XII, (Çev. Abdülkerim Özaydın-Ahmet Ağırakça), İstanbul: Bahar Yayınları. Kafalı, Mustafa, (1993). Cuci Han, Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. VIII, İstanbul: TDV Yayınları ss. 78-79. Kaşgarlı Mahmud, (1985-1986). Divanü Lugat-it Türk Tercümesi, (Çev. Besim Atalay), c. I, III, Ankara: TDK Yayınları. Kesik, Muharrem, (2017). At Üstünde Selçuklular (Türkiye Selçuklularında Ordu ve Savaş), İstanbul: Timaş Yayınları. Keykâvus, (2006). Kâbusname, (Çev. Mercimek Ahmed-Sad. A. Özkırımlı), c. I, İstanbul: Tercüman Yayınları. Köprülü, M. Fuad, (1997). Kutb al-din Aybeg, İslam Ansiklopedisi, c. II, Eskişehir: MEB Basımevi, ss. 58-60. Köprülü, M. Fuad, (1991). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara: TTK Yayınları. Kretschmar, Marit, (1980). Pferd und Reiter im Orient (Untersuchungen zur Reiterkultur Vorderasiens in der Seldschukenzeit), New York: Olms Presse. Malouf, Amin, (1998). Arapların Gözüyle Haçlı Seferleri, (Çev. M. Ali Kılıçbay), İstanbul: Telos Yayınları. Niketas Khoniates, (1995). Historia,(Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), (Çev. Fikret Işıltan), Ankara: TTK Yayınları. Melikian-Chirvâni, Assadullah, (1970). Le roman de Varqe et Golšâh : Essai sur les rapports de l'esthétique littéraire et de l'esthétique plastique dans l'Iran pré-mongol, suivi de la traduction du poème, Arts Asiatiques, XXII, Paris: ss. 1-264. Merçil, Erdoğan, (2003). Cenibet ve Kullanılışına Dair Örnekler, Osmanlı Araştırmaları Dergisi, c. XXIII, ss. 133-144. Mirhand, (2015). Ravzatu’s Safa fi Sireti’l Enbiya ve’l Mülük ve’l Hulefa, (Tabakat-ı Selçukiyye), (Tercüme ve Notlar: Erkan Göksu), Ankara: TTK Yayınları. Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah, (2016). Camiu’d-Düvel (Selçuklular Tarihi), c. II, (Haz. Ali Öngül), İstanbul: Kabalcı Yayınları. Narşahî, Ebu Bekr Muhammed b. Cafer, (2013). Tarih-i Buhara, (Çev. Erkan Göksu), Ankara: TTK Yayınları. Ötemiş Hacı, (2009). Çengiz-name, (Çev. İlyas Kamalov), Ankara: TTK Yayınları. Özaydın, Abdülkerim, (1998). Abdülmelik b. Nuh b. Nasr, Diyanet İslam Ansiklopedisi c. I, ss. 271-272. Peacock, A. C. S., (2016). Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu, (Yeni Bir Yorum), (Çev. Zeynep Rona), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. Reşidüddin Fazlullah, (2011). Câmi’ü’t Tevarih (Selçuklu Tarihi), (Çev. Erkan Göksu-H. Hüseyin Güneş), İstanbul: Selenge Yayınları. Sazak, Gözde, (2013). Varahşa Sarayı Duvar Resimleri, Tarih Dergisi, Sayı: 57, s. 1-23. Süryani Mihail, (1944). Vekayiname, (Türkçe çev. Hrant D. Andreasyan), [Basılmamış TTK Nüshası]. Turan, Osman, (1998). Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Turan, Osman, (1996). Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul: Boğaziçi Yayınları. Üsame b. Münkiz, (2005). İbn Munkiz Haçlılara Karşı, (Çev. Selahaddin Hacıoğlu), İstanbul: Bordo-Siyah Yayınları.
Toplam 1 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019Cilt: 43 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.