Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

Zincir, zincirleme olan şey; art arda meydâna gelen şeylerin meydâna getirdiği sıra; soysop, ocak; meşhur bir kimsenin silsilesini gösteren cetvel, vs. anlamlarına gelen Arapça, “silsile” kelimesi ile Farşça, “mektup, yazı, kitap” anlamına gelen “nâme” kelimelerinden türemiş bir terim olan silsile-nâme, tasavvufî bir terim olarak ise; “bir mürşidi tarîkat pîrine, oradan da Hz. Peygamber (as)’a müteselsilin ulaştıran şahıslar zinciri.” anlamına gelmektedir. İslam kültüründe, ilk olarak hadis, tefsir ve fıkıh gibi İslâmî ilimlerde bir rivayet zinciri zorunluluğu sonucu ortaya çıkan silsile-nâmeler, XIII. yüzyıldan sonra teşekkül etmeye başlayan tarikatların silsilelerini kesintisiz bir şekilde Hz. Peygamber’e bağlandığını göstermesi bakımından da önem arz etmektedir.
Edebiyatımızda manzum, mensur veya manzum-mensur olmak üzere üç şekilde kaleme alınan silsile-nâmeler, muhteva bakımında da hattat, halife, padişah, peygamber ve münhasıran tarikat silsilelerini konu edinmiştir. Bunlardan biri de İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Yazmaları Bölümü, 342 numaralı mecmuada yer alan Vahyî mahlaslı şairin silsile-nâmesidir. Şekil bakımından mesnevi, tür bakımından silsile-nâme özelliği taşıyan bu manzume muhteva bakımından da Sünbüliyye Tarikatı’nın silsilesini vermektedir. Muhammed Vahyî’nin dîvânı üzerinde yapılan yüksek lisans ve doktora tezi çalışmalarında bu manzumenin yer almadığını görülmüş ve literatür taraması sonucunda da Vahyî Efendi’nin böyle bir manzumesi olduğuna dair herhangi bir bilgiye rastlanmamıştır. Sadece Suat Donuk’un “Seyyid Ahmed Cezbî’nin Câmiü’s-Silsile Adlı Silsile-nâmesi” isimli makalesinde bahsedilmiştir. Bunun üzerine metinle ilgili daha önce verilen eksik bilgiler tamamlanıp, hatalar giderilerek transkripsiyonlu çevirisi sunulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada önce silsile ve silsile-nâme kavramları üzerinde durulmuş, manzum silsile-nâmeler ele alınmış ve Halvetiyye Tarikatı’nın Sünbüliyye kolu ile Muhammed Vahyî Efendi’nin hayatı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra kütüphane kaydı “Silsilename-i Sünbüliye/Vahyî Mehmed Efendi (ö. 1130 H.)” olan eserin Muhammed Vahyî Efendi’ye ait olup olmadığı tespit edilip, ardından çalışmanın asıl konusu olan “Silsile-nâme-i Sünbüliyye Eş-Şeyḫ Muḥammed Vaḥyî vü Ḳuddise Sırrıhu” başlıklı mesnevi şekil ve muhteva açısından incelenmiş, transkripsiyonlu çeviri metni sunulmuştur.