Öz
Parion Antik Çağ’da Troas bölgesinin önemli liman kentlerindendir. Kuruluş tarihi olarak MÖ 709 yılı belirtilmektedir. Ancak kazı çalışmaları bu tarihi henüz desteklememektedir. Kentin üç farklı kolonist kent (Miletos, Erythrai ve Paros) tarafından kurulduğuna dair görüşler de vardır. Klasik ve Hellenistik Dönemi eldeki bulgularla tam olarak aydınlatılmış olmayan kentin, dönemin önemli savaşlarından etkilendiği ve bazen Perslerin tarafında bazen de Grek ve İonialı kentlerin yanında yer alarak varlığını sürdürdüğü bilinmektedir. Kent, yaşadığı süreçte, siyasi olaylar ve savaşlardan yoğun olarak etkilenmiş; ancak bulunduğu konum itibariyle de önemini korumayı başarmıştır. Roma döneminde, iki defa koloni kenti statüsü alması da, bu durumu desteklemektedir. Kısaca bazı dönemleri hakkında bilgimiz kısıtlı da olsa kent, özellikle Roma Döneminde en parlak günlerini yaşamıştır. Kentte yapılan kazı çalışmaları da bunu kanıtlamaktadır. Bizans Döneminde de zaman zaman piskoposluk merkezlerinden biri olmuştur. Kentin Arkaik Dönemden Bizans’a kadar kesintisiz yerleşim yeri olduğu ve buluntu çeşitliliği de kentin bölgede ne kadar farklı bir yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. Bu çalışmaya konu edilen triton heykeli de, kentin liman kenti olmasından dolayı, denizle bağlantılı bir örnektir. Triton, Poseidon ve Amphitrite’nin oğludur. Belden yukarısı insan vücudu iken, aşağısı balık olan triton, bir deniz tanrısıdır. Argonaut’ların altın postu bulmak için yolculuk yaptıklarında, onlara uzun yol boyunca kılavuzluk yaptığından söz edilmektedir. Parion Roma Tiyatrosunda ele geçen Triton heykeli, işleniş açısında, şimdiye kadar Anadolu’da görülen triton örneklerinden ayrılmaktadır. Kazı çalışmasında iki parça olarak ele geçen heykel restore edilmiş ve birleştirilmiştir. Kırık olarak ele geçen heykelin bazı parçaları eksik olduğu için elinde ne tuttuğu veya kolların iki yana açık bir şekilde mi yoksa dirsekten kırılarak yukarıya doğru mu kaldırıldığı bilinmemektedir. Bu durumuyla heykel, benzer örneklere göre yorumlanmıştır. Belden aşağısı da ele geçmeyen ve kuyruğunun nasıl olduğu bilinmeyen heykel konusunda, yine benzer örnekler ışığında restitüsyonlar yapılmıştır. Heykelin üst gövdesinde izlenen plastik özellikler ve üzeri yapraklarla kaplı eteğin işlenişi, heykeli, MS 2. yüzyılın ikinci yarısına tarihlememizi mümkün kılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- (Başaran-Tavukçu, 2007): BAŞARAN, Cevat. - TAVUKÇU, Ali Yalçın. “Parion Kazısı 2005”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı, c. 1, Ankara 2007, s. 609-628.
- (Başaran vd, 2014): BAŞARAN, Cevat - KELEŞ, Vedat. - FUL, Şengül Dilek. - KASAPOĞLU, Hasan. - ERGÜRER, Hasan Ertuğ. “Parion 2012 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, c. 3, Muğla 2014, s. 398-414.
- (Başaran, 2016a): BAŞARAN, Cevat. “2010-2015 Yılı Parion Tiyatrosu Kazıları”, Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2016, s. 1-30.
- (Başaran, 2016b): BAŞARAN, Cevat. “Parion Tiyatrosu Kabartma ve Heykeltıraşlık Eserleri”, Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2016, s. 105-120.
- (Başaran, 2018a): BAŞARAN, Cevat. “Relief and Statuary Pıeces of The Parion Theater”, Parion Studies 1: Roman Theater of Parion, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2018, s. 79-90.
- (Başaran, 2018b): BAŞARAN, Cevat. “Parion Tiyatrosu Skenefrons Alınlık Kabartmaları Üzerine Yeni Gözlemler”, Uluslararası Propontis ve Çevre Kültürleri Sempozyumu, 15-19 Ekim 2018 Biga/Çanakkale, Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara 2018, 87.
- (Başaran - Yıldızlı, 2019): BAŞARAN, Cevat. - YILDIZLI, Mustafa. “Parion Tiyatrosu Victoria’lı Alınlık ve Mimari Bezemesi”, Turkish Studies- Historical Analysis, Vol. 14/ 4, s. 749-766.
- (Bingöl, 1998): BİNGÖL, Orhan. Menderes Magnesiası, Dönmez Ofset, Ankara 1998.
- (Can, 2011): CAN, Şefik. Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul 2011.
- (Erhat, 1972): ERHAT, Azra. Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1972.
- (Ergürer - Yıldızlı, 2014): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - YILDIZLI, Mustafa. “Parion Roma Tiyatrosu 2006-2013”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ed. H. Kasapoğlu - M. Ali Yılmaz, Ankara, 2014, s. 139-157.
- (Ergürer - Güleç, 2016): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - GÜLEÇ ÖZER, Derya. “Parion Tiyatro Mimarisi”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 33-64.
- (Ergürer – Keleş, 2018): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - KELEŞ, Vedat. “Parion Tiyatrosu’nda Bulunan Gladiatör Graffitoları”, TÜBA-KED, Sayı 18, Ankara 2018, s. 21-32. (Estin - Laporte, 2003): ESTİN, Colette. - LAPORTE, Helene. Yunan ve Roma Mitolojisi, Çev. Musa Eran, Semih Ofset, Ankara 2003.
- (Hesiodos, 1977). HESİODOS. Hesiodos Eseri ve Kaynakları: in: “Theogonia”. Çev. Sabahattin Eyüpoğlu - Azra Erhat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991. (Homeros, 1978). HOMEROS. Odysseia. Çev. Azra Erhat - A. Kadir, Sander Yayınları, İstanbul 1978.
- (Karaosmanoğlu, 2005): KARAOSMANOĞLU, Mehmet. Mitoloji ve Ege’nin Tanrıları, Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum 2005.
- (Kasapoğlu, 2019): KASAPOĞLU, Büşra Elif. “Parion’dan Bir Grup Korinth Alabastronu”, Turkish Studies- Historical Analysis, Vol. 14/ 4, 2019, s. 875-902.
- (Keleş, 2016): KELEŞ, Vedat. “Tiyatro’da Ele Geçen Alexandria Troas Sikkeleri ve Goth İstilası”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 193-200.
- LIMC VIII/2. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, Thespiades-Zodiacus, Artemis Verlag Zürich und Düsseldorf, 1997.
- (Oyarçin, 2016): OYARÇİN, Kasım. “Parion Tiyatrosu Sikkeleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 181-193.
- (Özdin, 2014): ÖZDİN, Yasemin. Kocaeli Merkezde Bulunan Bizans Devri Taş Eserleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
- (Öztürk, 1999): ÖZTÜRK, Arzu. Architektur der Scaenae Frons des Theaters von Perge, Brandenburgischen Technischen Universität Cottbus, 1999.
- (Öztürk, 2009): ÖZTÜRK, Arzu. Die Architektur der Scaenae Frons des Theaters in Perge, Denkmäler Antiker Architektur, Band XX, Berlin-New York 2009.
- (Pülz, 1989): PÜLZ, Stefan. Untersuchungen zur kaiserzeitlichen Bauornamentik von Didyma, Istanbuler Mitteilungen Beiheft 35, Tübingen 1989.
- (Sayar, 2016): SAYAR, Mustafa Hamdi. “Tiyatro’da Ölüm: Parion Tiyatrosu’nda Gladyatör Dövüşleri”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 201-207.
- (Schrammen, 1906): SCHRAMMEN, Jakop. Der Grozse Altar Der Obere Markt, Altertümer von Pergamon, Band III/1 Text, Berlin 1906.
- (Thompson, 1950): THOMPSON, Homer A. (1950). “The Odeion in the Athenian Agora”, Hesperia 19/2, American Excavations in the Athenian Agora, Thirty-Ninth Report, 1950, s. 31-141.
- (Vitruvius, 2005): VİTRUVİUS. Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev. Suna Güven, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara 2005.
- (Winter – Schrammen, 1908): WİNTER, Franz. - SCHRAMMEN, Jakop. Die Skulpturen mit ausnahme der Altarreliefs, Altertümer von Pergamon, Band VII, Text 2, Berlin 1908.
- (Yıldızlı, 2017): YILDIZLI, Mustafa. Parion Tiyatrosu Victoria’lı Alınlık Işığında Akanthuslar Arasında İşlenen Figürler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
Öz
Parion is one of the important port cities of Troas in ancient times. Although recent excavations do not support, it is stated that the sites has been inhabited in 709 BC. There are opinions that the city was founded by three different colonist cities (Miletos, Erythrai and Paros). By all account of findings at recent excavations, Classical and Hellenistic period of the city has not been evidently represented. The city was affected by the important wars of the time and kept continue its existence by being either Greek and Ionian sides or Persian side. The city was heavily influenced by political events and wars during its time, but it has managed to retain its importance in terms of its location. The fact that the city received the status of a colony city twice during the Roman period supports this situation. The city has experienced its brightest days, especially during the Roman period although our knowledge about some periods is limited based on excavations findings. It was one of the bishopric centers at times in the Byzantine Period. The city is an uninterrupted settlement from the Archaic Period to Byzantium and the variety of findings are essential in terms of showing how different the city was in the region. The city is a port city and the triton statue, which is the subject of this study, is important in terms of being a maritime-related example. Triton, that is a god of the sea, is the son of Poseidon and Amphitrite. The upper body is the human body, while the lower fish. It is stated that when Argonauts traveled to find the golden fur, he guided them along the long way. The Triton statue, which was unearthed at the Parion Roman Theater, differs from the triton examples seen in Anatolia so far. The statue, which was found in two pieces in the excavation work, was restored and reattached. There are missing pieces of the statue, so it is not known what Triton was holding in its hand or whether the arms are open from both sides or the elbow is lifted upwards. Therefore, the sculpture was interpreted with similar examples. Regarding the sculpture, which is not found below the waist and whose tail is not known, restitutions were made in the light of similar examples. The plastic features monitored on the upper body of the statue and the processing of the skirt covered with leaves enable us to date the statue to the second half of the 2nd century AD.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- (Başaran-Tavukçu, 2007): BAŞARAN, Cevat. - TAVUKÇU, Ali Yalçın. “Parion Kazısı 2005”, 28. Kazı Sonuçları Toplantısı, c. 1, Ankara 2007, s. 609-628.
- (Başaran vd, 2014): BAŞARAN, Cevat - KELEŞ, Vedat. - FUL, Şengül Dilek. - KASAPOĞLU, Hasan. - ERGÜRER, Hasan Ertuğ. “Parion 2012 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, c. 3, Muğla 2014, s. 398-414.
- (Başaran, 2016a): BAŞARAN, Cevat. “2010-2015 Yılı Parion Tiyatrosu Kazıları”, Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2016, s. 1-30.
- (Başaran, 2016b): BAŞARAN, Cevat. “Parion Tiyatrosu Kabartma ve Heykeltıraşlık Eserleri”, Parion Roma Tiyatrosu 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2016, s. 105-120.
- (Başaran, 2018a): BAŞARAN, Cevat. “Relief and Statuary Pıeces of The Parion Theater”, Parion Studies 1: Roman Theater of Parion, Ed. C. Başaran - H. Ertuğ Ergürer, Ankara, 2018, s. 79-90.
- (Başaran, 2018b): BAŞARAN, Cevat. “Parion Tiyatrosu Skenefrons Alınlık Kabartmaları Üzerine Yeni Gözlemler”, Uluslararası Propontis ve Çevre Kültürleri Sempozyumu, 15-19 Ekim 2018 Biga/Çanakkale, Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara 2018, 87.
- (Başaran - Yıldızlı, 2019): BAŞARAN, Cevat. - YILDIZLI, Mustafa. “Parion Tiyatrosu Victoria’lı Alınlık ve Mimari Bezemesi”, Turkish Studies- Historical Analysis, Vol. 14/ 4, s. 749-766.
- (Bingöl, 1998): BİNGÖL, Orhan. Menderes Magnesiası, Dönmez Ofset, Ankara 1998.
- (Can, 2011): CAN, Şefik. Klasik Yunan Mitolojisi, Ötüken Neşriyat A.Ş., İstanbul 2011.
- (Erhat, 1972): ERHAT, Azra. Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul 1972.
- (Ergürer - Yıldızlı, 2014): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - YILDIZLI, Mustafa. “Parion Roma Tiyatrosu 2006-2013”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ed. H. Kasapoğlu - M. Ali Yılmaz, Ankara, 2014, s. 139-157.
- (Ergürer - Güleç, 2016): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - GÜLEÇ ÖZER, Derya. “Parion Tiyatro Mimarisi”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 33-64.
- (Ergürer – Keleş, 2018): ERGÜRER, Hasan Ertuğ. - KELEŞ, Vedat. “Parion Tiyatrosu’nda Bulunan Gladiatör Graffitoları”, TÜBA-KED, Sayı 18, Ankara 2018, s. 21-32. (Estin - Laporte, 2003): ESTİN, Colette. - LAPORTE, Helene. Yunan ve Roma Mitolojisi, Çev. Musa Eran, Semih Ofset, Ankara 2003.
- (Hesiodos, 1977). HESİODOS. Hesiodos Eseri ve Kaynakları: in: “Theogonia”. Çev. Sabahattin Eyüpoğlu - Azra Erhat, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991. (Homeros, 1978). HOMEROS. Odysseia. Çev. Azra Erhat - A. Kadir, Sander Yayınları, İstanbul 1978.
- (Karaosmanoğlu, 2005): KARAOSMANOĞLU, Mehmet. Mitoloji ve Ege’nin Tanrıları, Eser Ofset Matbaacılık, Erzurum 2005.
- (Kasapoğlu, 2019): KASAPOĞLU, Büşra Elif. “Parion’dan Bir Grup Korinth Alabastronu”, Turkish Studies- Historical Analysis, Vol. 14/ 4, 2019, s. 875-902.
- (Keleş, 2016): KELEŞ, Vedat. “Tiyatro’da Ele Geçen Alexandria Troas Sikkeleri ve Goth İstilası”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 193-200.
- LIMC VIII/2. Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae, Thespiades-Zodiacus, Artemis Verlag Zürich und Düsseldorf, 1997.
- (Oyarçin, 2016): OYARÇİN, Kasım. “Parion Tiyatrosu Sikkeleri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran - H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 181-193.
- (Özdin, 2014): ÖZDİN, Yasemin. Kocaeli Merkezde Bulunan Bizans Devri Taş Eserleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
- (Öztürk, 1999): ÖZTÜRK, Arzu. Architektur der Scaenae Frons des Theaters von Perge, Brandenburgischen Technischen Universität Cottbus, 1999.
- (Öztürk, 2009): ÖZTÜRK, Arzu. Die Architektur der Scaenae Frons des Theaters in Perge, Denkmäler Antiker Architektur, Band XX, Berlin-New York 2009.
- (Pülz, 1989): PÜLZ, Stefan. Untersuchungen zur kaiserzeitlichen Bauornamentik von Didyma, Istanbuler Mitteilungen Beiheft 35, Tübingen 1989.
- (Sayar, 2016): SAYAR, Mustafa Hamdi. “Tiyatro’da Ölüm: Parion Tiyatrosu’nda Gladyatör Dövüşleri”, Parion Tiyatrosu: 2006-2015 Yılı Çalışmaları, Mimarisi ve Buluntuları, Ed. C. Başaran- H. E. Ergürer, Ankara, 2016, s. 201-207.
- (Schrammen, 1906): SCHRAMMEN, Jakop. Der Grozse Altar Der Obere Markt, Altertümer von Pergamon, Band III/1 Text, Berlin 1906.
- (Thompson, 1950): THOMPSON, Homer A. (1950). “The Odeion in the Athenian Agora”, Hesperia 19/2, American Excavations in the Athenian Agora, Thirty-Ninth Report, 1950, s. 31-141.
- (Vitruvius, 2005): VİTRUVİUS. Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev. Suna Güven, Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, Ankara 2005.
- (Winter – Schrammen, 1908): WİNTER, Franz. - SCHRAMMEN, Jakop. Die Skulpturen mit ausnahme der Altarreliefs, Altertümer von Pergamon, Band VII, Text 2, Berlin 1908.
- (Yıldızlı, 2017): YILDIZLI, Mustafa. Parion Tiyatrosu Victoria’lı Alınlık Işığında Akanthuslar Arasında İşlenen Figürler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Haziran 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020Cilt: 44 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.