Öz
Bu çalışmanın amacı, Levinas etiğinin temel karakteristiği olan “ilk felsefe olarak etik” düşüncesinden hareketle Ben ve Başkası arasındaki etik ilişkinin “kimlik” ve “sorumluluk” ekseninde nasıl şekillendiğini ortaya koymaktır. Levinas Batı Felsefesi geleneğinin ontoloji merkezli olduğu yönündeki eleştirisiyle etiği ilk felsefe olarak görür. İlk felsefe olarak etik Başkası’nın alanıdır. Ontoloji ise varlığın alanıdır. Varlığın alanından etik mecraya taşınmak Ben için varlıktan kaçmayı gerektirir. Varlıktan kaçış teması Levinas’ın ilk dönem eserlerinden itibaren ele alınır. Ben’in varlıktan kaçması kimliğinden feragat etmesi anlamına gelir. Zira varoluş bir kimliktir. Başkası ile sorumluluk ilişkisinin kurulması bu nedenle olmaktan başka türlü ya da özün ötesinde gerçekleşir. Başkası’nın epifanisi yüzdür. Yüz yoksun ve çıplaktır. Yüzün yoksun ve çıplak olması hiçbir kültürel süs barındırmadığı anlamına gelir. Dolayısıyla etik ilişkide Başkası’nı belirleyecek hiçbir kurucu öğe yoktur. Yani Başkası kimliksizdir. Başkası’nın kimliksiz olması sorumluluğun görece bir ilişki olmadığını gösterir. Bununla beraber sorumluluk bakışımsızdır. Sorumluluğun bakışımsız olması geleneksel sorumluluk anlayışından farklı olduğu anlamına gelir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Acar, S. M. (2016). “Levinas’ta Aşkınlık Düşüncesine Giriş”. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (27), 93-110. https://doi.org/10.20981/kaygi.286882.
- Bauman, Z. (2011). Postmodern Etik. (Çev. A. Türker). İstanbul: Ayrıntı Yayınlar.
- Bernasconi, R. (2022a). “Çıkış Yok: Levinas’ta Aşkınlığın Aporetik İzahi”. (Çev. Z. Direk). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Bernasconi, R. (2022b). “Mısır Diyarındaki Yabancılar ve Köleler: Levinas ve Ötekilik Politikası”. (Çev. Z. Direk). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Bernasconi, R. (2022c). “Sartre ve Levinas: Yeni bir Kimlik Politikası”. (Çev. Ç. Yazıcı). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Buber, M. (2003). Ben ve Sen. (İ. Palsay, Çev.) Ankara: Kitâbiyât.
- Calin, R., Sebbah, F. D. (2011). Lévinas Sözlüğü. (Çev. M. Erşen) İstanbul: Say Yayınları.
- Cheron, M. S. (2015). Levinas ile Söyleşi -Yüz Fenomenolojisinden Kopuş Felsefesine 1938-1994. (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Alfa Yayıncılık. Deleuze, G., Guattarı, F. (2001). Felsefe Nedir?. (Çev. T. Ilgaz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Direk, Z. (2003). “Sunuş”. Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). İstanbul: Metis Yayınları.
- Direk, Z. (2021). Çağdaş Kıta Felsefesi -Bergson’dan Derrida’ya-. Ankara: Fol Kitap.
- Gözel, Ö. (2004). ‘Öteki Metafiziktir’: Levinas’ta Var/lık ve Öte/ki”. Tezkire, Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilimler Dergisi, S. 38-39, 56-70.
- Güneş, C. D. (2017) “Levinas’ın Kutsiyet Felsefesi Ve Ricoeur’ün Hiperbolik Eleştirisi”. FLSF Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 405-19.
- Jonas, H. (1984). The Imperative of Responsibility- In Search of an Ethics for the Technological Age. (Çev. H. Jonas, & D. Herr). Chicago: The University of Chicago Press.
- Kuçuradi, İ. (2006). Etik, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
- Levinas, E. (1978). Existence and Existents. (Çev. A. Lingis), The Hague: Martinus Nijoff.
- Levinas, E. (1989). The Levinas Reader. (Editör. S. Hand). Oxford: Basil Blackwell.
- Levinas, E. (1991). Totality and Infinity -An Essay on Exteriority-. (Çev. A. Lingis). Pittsburgh: Duquesne University Press.
- Levinas, E. (2003a). “Fenomenolojiden Etiğe”. (Çev. Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003b). “Etik ve Sonsuz”. (Çev. Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003c). On Escape. (Çev. B. Bergo). Stanford: Stanford University Press.
- Levinas, E. (2003d). “Felsefe, Adalet ve Aşk”. (Çev. M. Atıcı). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003e). “Başka’nın İzi”. (Çev. E. Gökyaran). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003f). “Öz ve Çıkarsızlık”. (Çev. M. Başaran). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003g). “Aşkınlık ve Yükseklik”. (Çev. H. Yücefer, Z. Direk). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003h). “Etik ve Siyaset”. (Çev. C. Haşimi, Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003i). “Tanrı ve Felsefe”. (Çev. Ö. Gözel, Z. Direk). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2005). Zaman ve Başka. (Çev. Ö. Gözel). İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2006). Otherwise than Being or Beyond Essence. (6. b.). (Çev. A. Lingis). Pittsburgh: Duquesne University Press.
- Levinas, E. (2011). Tanrı, Ölüm, Zaman. (Çev. I. Ergüden). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
- Levinas, E. (2016). Husserl Fenomenolojisinde Göre Teorisi. (Çev. Y. Ceylan Uslu). İstanbul: İthaki Yayınları.
- Peperzak, A. T. (1992). The Other, İndiana: Purdue University Press.
- Ricoeur, P. (2000). The Just. (Çev. D. Pellauer) Chicago: The University of Chicago Press.
- Sartre, J. P. (2011). Varlık ve Hiçlik / Fenomenolojik Ontoloji Denemesi (4. b.). (Çev. T. Ilgaz, & G. Çankaya Eksen). İstanbul: İthaki Yayınları.
Öz
The aim of this study is to reveal how the ethical relationship between the I and the Other is shaped in the context of "identity" and "responsibility", based on the idea of "ethics as first philosophy", which is the basic characteristic of Levinas' ethics. Levinas sees ethics as the first philosophy, with his criticism of the Western Philosophy tradition as being centered on ontology. Ethics as the first philosophy is the domain of the Other. Ontology is the field of existence. Moving from the realm of existence to the ethical realm requires escaping from existence for the I. The theme of escape from existence has been discussed since Levinas’ early works. The I' escape from existence means renouncing its identity. Because existence is identity. The establishment of a relationship of responsibility with the Other is therefore other than being or beyond essence. The epiphany of the Other is the face. The face is denuding and nudity. The fact that the face is denuding and nudity means that it does not contain any cultural ormaned. Therefore, there is no constitutive element that determines the Other in the ethical relationship. In other words, the Other is identityless. The fact that the Other is not defined shows that responsibility is not a relative relationship. Therefore, responsibility is asymmetry. The asymmetric nature of responsibility also means that it is different from the traditional understanding of responsibility.
Anahtar Kelimeler
Ethics as First Philosophy I Other Face Responsibility Identity
Kaynakça
- Acar, S. M. (2016). “Levinas’ta Aşkınlık Düşüncesine Giriş”. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi (27), 93-110. https://doi.org/10.20981/kaygi.286882.
- Bauman, Z. (2011). Postmodern Etik. (Çev. A. Türker). İstanbul: Ayrıntı Yayınlar.
- Bernasconi, R. (2022a). “Çıkış Yok: Levinas’ta Aşkınlığın Aporetik İzahi”. (Çev. Z. Direk). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Bernasconi, R. (2022b). “Mısır Diyarındaki Yabancılar ve Köleler: Levinas ve Ötekilik Politikası”. (Çev. Z. Direk). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Bernasconi, R. (2022c). “Sartre ve Levinas: Yeni bir Kimlik Politikası”. (Çev. Ç. Yazıcı). (Editör. Z. Direk). Levinas Okumaları. Ankara: Fol Kitap.
- Buber, M. (2003). Ben ve Sen. (İ. Palsay, Çev.) Ankara: Kitâbiyât.
- Calin, R., Sebbah, F. D. (2011). Lévinas Sözlüğü. (Çev. M. Erşen) İstanbul: Say Yayınları.
- Cheron, M. S. (2015). Levinas ile Söyleşi -Yüz Fenomenolojisinden Kopuş Felsefesine 1938-1994. (Çev. I. Ergüden). İstanbul: Alfa Yayıncılık. Deleuze, G., Guattarı, F. (2001). Felsefe Nedir?. (Çev. T. Ilgaz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Direk, Z. (2003). “Sunuş”. Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). İstanbul: Metis Yayınları.
- Direk, Z. (2021). Çağdaş Kıta Felsefesi -Bergson’dan Derrida’ya-. Ankara: Fol Kitap.
- Gözel, Ö. (2004). ‘Öteki Metafiziktir’: Levinas’ta Var/lık ve Öte/ki”. Tezkire, Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilimler Dergisi, S. 38-39, 56-70.
- Güneş, C. D. (2017) “Levinas’ın Kutsiyet Felsefesi Ve Ricoeur’ün Hiperbolik Eleştirisi”. FLSF Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 405-19.
- Jonas, H. (1984). The Imperative of Responsibility- In Search of an Ethics for the Technological Age. (Çev. H. Jonas, & D. Herr). Chicago: The University of Chicago Press.
- Kuçuradi, İ. (2006). Etik, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
- Levinas, E. (1978). Existence and Existents. (Çev. A. Lingis), The Hague: Martinus Nijoff.
- Levinas, E. (1989). The Levinas Reader. (Editör. S. Hand). Oxford: Basil Blackwell.
- Levinas, E. (1991). Totality and Infinity -An Essay on Exteriority-. (Çev. A. Lingis). Pittsburgh: Duquesne University Press.
- Levinas, E. (2003a). “Fenomenolojiden Etiğe”. (Çev. Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003b). “Etik ve Sonsuz”. (Çev. Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003c). On Escape. (Çev. B. Bergo). Stanford: Stanford University Press.
- Levinas, E. (2003d). “Felsefe, Adalet ve Aşk”. (Çev. M. Atıcı). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003e). “Başka’nın İzi”. (Çev. E. Gökyaran). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003f). “Öz ve Çıkarsızlık”. (Çev. M. Başaran). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003g). “Aşkınlık ve Yükseklik”. (Çev. H. Yücefer, Z. Direk). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003h). “Etik ve Siyaset”. (Çev. C. Haşimi, Ö. Gözel). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2003i). “Tanrı ve Felsefe”. (Çev. Ö. Gözel, Z. Direk). (Hazırlayan, Z. Direk, E. Gökyaran). Sonsuza Tanıklık Emmanuel Levinas’tan Seçme Yazılar. İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2005). Zaman ve Başka. (Çev. Ö. Gözel). İstanbul: Metis Yayınları.
- Levinas, E. (2006). Otherwise than Being or Beyond Essence. (6. b.). (Çev. A. Lingis). Pittsburgh: Duquesne University Press.
- Levinas, E. (2011). Tanrı, Ölüm, Zaman. (Çev. I. Ergüden). Ankara: Dost Kitapevi Yayınları.
- Levinas, E. (2016). Husserl Fenomenolojisinde Göre Teorisi. (Çev. Y. Ceylan Uslu). İstanbul: İthaki Yayınları.
- Peperzak, A. T. (1992). The Other, İndiana: Purdue University Press.
- Ricoeur, P. (2000). The Just. (Çev. D. Pellauer) Chicago: The University of Chicago Press.
- Sartre, J. P. (2011). Varlık ve Hiçlik / Fenomenolojik Ontoloji Denemesi (4. b.). (Çev. T. Ilgaz, & G. Çankaya Eksen). İstanbul: İthaki Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çağdaş Felsefe |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 20 Ocak 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025Cilt: 49 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.