Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

1867 PARİS EVRENSEL SERGİSİ'NDEKİ OSMANLI'YA DAİR FRANSIZ BASININDA YORUMLAR

Yıl 2025, Cilt: 49 Sayı: 2, 170 - 181, 17.07.2025

Emine Kırıkcı

Öz

Başta bilimin, görgü kurallarının, teknoloji üretim ve tüketiminin, estetik kaygıların demokratikleşmesi gibi hem küreselleşmeyi hızlandıran hem de küreselleşmenin hızlandırdığı olguları on dokuzuncu yüzyılın en önemli kültür olaylarından olan dünya fuarlarında rahatlıkla okumak mümkündür. Dini kimliği ile özdeşleşen bir hükümdarın geleneksel olarak kendi dünyasının –yine dini kaygılarla- karşısında konumlandırdığı bir ülkeye yaptığı ziyaret de döneminde de küreselleşmenin siyasi ve medeni bağları yeniden tanımladığına örnek olarak yorumlanmıştır.
Siyasi dengeler ve çağrışımlar dışında, milletlerin fuarlarda birbirleri ile karşılaşmaları birbirlerinden öğrenmeyi beraberinde getirirken birbirlerinin marifetlerine bakmak aralarındaki farkları da göstermiştir. Sanayileşmemiş Osmanlı coğrafyası ve yüzyıllar boyunca Avrupa’nın da kendisinin zıddı olarak tasavvur ettiği Osmanlı hükümdarı Fransızca kaynaklarda karşımıza nasıl çıkar? Bu makale bu soru ile ilgilenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Abdülaziz 1867 Paris Uluslararası sergiler Osmanlı Algısı Fransız Basını

Kaynakça

  • Bression Aymar (1867). "Histoire Générale," LʼExposition Populaire Illustrée, (12), s. 367.
  • Bression, M. P. Aymar (1868). Histoire Générale de L'Exposition Universelle de 1867. Les Puissances Étrangères, Paris.
  • Clark, Edward C. (1974). "The Ottoman Industrial Revolution," International Journal of Middle East Studies, 5 (1), s. 65−76.
  • Commettant, Oscar (1869). La Musique, Les musiciens et les instruments de musique chez Les différents peuples du monde, Paris.
  • Çelik, Zeynep (2005). Şark’ın Sergilenişi: 19.Yüzyıl Dünya Fuarlarında İslam Mimarisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Davison, H. Roderic (2005). Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform: 1856-1876, Çev.: Osman Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
  • De Launay, Maire (1867a). “Installations du Palais - Empire Ottoman,” L’Exposition Universelle de 1867 Illustrée, vol. II., s. 2-4.
  • De Launay, Maire (1867b). “Costumes populaires de Constantinople,” L’Exposition Universelle de 1867 Illustrée, vol. II., s.134-135.
  • De Salmiech, Fabre (1867). "Exposition Universelle. Le Maté," LʼExposition Populaire Illustrée, (25), s. 194-195.
  • Démy, Adolphe (1907). Essai Historique Sur Les Expositions Universelles de Paris, Paris.
  • Deringil, Selim (2007). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909), Çev.: Gül Çağlalı Güven, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ercivan, Ahmet (2024). Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahatinin Osmanlı Modernleşmesine Etkisi, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11 (5), 3293-3310.
  • Ergüney, D. Yeşim ve Pilehvarian K. Nuran (2015). Ondokuzuncu Yüzyıl Dünya Fuarlarında Osmanlı Temsiliyeti, Megaron, 10 (2): 224-240
  • Hanioğlu, M. Şükrü (2010). A Brief History of the Late Ottoman Empire, Princeton: Princeton University Press, 4. Basım.
  • Işıklı, Aytaç (2012). Türkiye Fuar Albümü, İstanbul: İstanbul Fuar Merkezi.
  • İsimsiz yazar (1867). "Le Tabac. Groupe 5, Classe 43," LʼExposition Populaire Illustrée, (12), s. 367.
  • İsimsiz yazar (1867). Başlıksız. LʼExposition Populaire Illustrée, (11), s.85-86.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Les Motes Royaux de l'Exposition," Le Figaro, 23 (5), s. 1.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Le Sultan Abdul-Aziz-Khan à Paris," LʼExposition Populaire Illustrée, (4), s. 26-27.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Une Tristesse," LʼExposition Populaire Illustrée, (4), s. 87.
  • Karaer, Nihat (2012). Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz'in Avrupa Seyahati, Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Karaer, Nihat (2013). Sultan Abdulaziz'in Paris Seyahati, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, (4), Ankara, s.139-199.
  • Karpat, Kemal H. (2021). Osmanlıdan Günümüze Asker ve Siyaset, İstanbul: Timaş Yayınları, 4. Basım.
  • Kılınç, Arzu (2013). Sultan Abdülaziz’in 1867 Paris Uluslararası Sergisini Ziyareti ve Fransız Basını, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, (3), Ankara, s.37-59.
  • Kırıkcı, Emine (2015). Paris Dünya Sergilerinde Cezayir, Taç Dergisi, (5), s. 46-49.
  • Köksal, Osman (2003). Sultan Aziz’in Avrupa Seyahati Dönüşü Münasebetiyle Yapılan Kutlamalar ve Bir Manzum Tarihçe, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), s. 117-135.
  • Küçük, Cevdet (1988). Abdülaziz. TDV İslâm Ansiklopedisi, (1), s. 179-185.
  • Linas, Charles (1868). LʼHistoire du Travail à LʼExposition Universelle de 1867, Paris.
  • Mattie, Erik (2007). Dünya Fuarları, İstanbul: İstanbul Fuar Merkezi Yayınları.
  • Mesnard, Jules (1867). Les Merveilles de LʼExposition Universelle de 1867[...], Paris.
  • Mignot, E. (1867) Le Sultan Abdul-Azis à L'Exposition Universelle de 1867 à Paris. Notice Pour Accompagner La Médaille Commémorative, Paris.
  • Montes, (1867a). "Introduction," LʼExposition Populaire Illustrée, (1), s. 2−6.
  • Montes, (1867b). "Costumes Populaire. Groupe 10, Classe 92," LʼExposition Populaire Illustrée, 10 (1867), s. 80.
  • Osterhammel, Jürgen (2022). Dönüşen Dünya: Küresel 19. Yüzyıl Tarihi , Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Özervarlı, M. Sait (2023). "Tarihsel ve Entelektüel Bağlamı İçinde Yeni Kelâm Hareketi’nin Ortaya Çıkış Analizi," İslam Tetkikleri Dergisi, 13 (2), s. 581-604.
  • Richard, G. (1867). "La Distribution des Récompenses aux Champs-Élysées," L'Album de L'Exposition Illustrée. Histoire Pittoresque de l'Exposition Universelle de 1867, Paris, s. 267−270.
  • Rodkey, F. S. (1958). "Ottoman Concern About Western Economic Penetration in the Levant 1849-1856," The Journal of Modern History Chicago, 30 (4), s. 348−353.
  • Said, Edward (2004). Şarkiyatçılık, Çev. Berna Ünler, İstanbul, Metis Yayın.
  • Selahaddin Bey (1867). La Turquie à LʼExposition Universelle de 1867, Paris: Librairie Hachette.
  • Sellali, Amina (2005). "Les Habitations à Bon Marché," Les Expositions Universelles à Paris de 1855 à 1937 (Paris et Son Patrimoine), haz. Myriam BACHA (Paris), s. 73−76.
  • Tekdemir, Aziz (2013). 1867 “Paris Sergisi Ve Sultan Abdülaziz’in Sergiyi Ziyareti”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (6), s. 1-19.
  • Upton-Ward, J. Mary Ayşe (1999). "European Attitudes Towards the Ottoman Empire. A Case Study: Sultan Abdülazizʼs Visit to Europe in 1867", Doktora Tezi, The University of Birmingham.
  • Uslu, S.S. ve Arı, A.G. (2018). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Dünya Fuarlarındaki Güzel Sanatlar Temsilleri”, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 5 (31), s. 570-579.
  • Vasseur, Édouard (2005). "Pourquoi Organiser des Expositions Universelles? Le « Succès » de l'Exposition Universelle de 1867," Histoire, Économie et Société, 24 (4), s. 573−594.
  • Yurtbilir, M. Murat (2024). “19. Yüzyıl Avrupa Diplomasisi içinde Oryantal Yer Arayışlar: Sultan Abdülaziz’in 1867 Avrupa Gezisine Bir Bakış”, Eklektik Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), s. 129-160.

Sultan Abdulaziz’s Visit to the Universal Exhibition in 1867 according to French Sources

Yıl 2025, Cilt: 49 Sayı: 2, 170 - 181, 17.07.2025

Emine Kırıkcı

Öz

It is possible to easily study the phenomena that both accelerated globalization and are accelerated by globalization, such as the democratization of science, etiquette, technological production and consumption, and aesthetic concerns, in the world fairs, which were among the most important cultural events of the nineteenth century. The visit of a ruler who identified with his religious identity to a country that he traditionally positioned against his own world - again with religious concerns - was also interpreted in his time as an example of how globalization redefined political and civil ties. Apart from political balances and associations, nations meeting each other at fairs brought about learning from each other, and looking at each other's skills also showed the differences between them. How do we encounter the Ottoman geography that was not industrialized and the Ottoman ruler, who was envisioned as the opposite of Europeans for centuries, in French sources? This article deals with this question.

Anahtar Kelimeler

Abdülaziz 1867 Paris Universal Exhibitions Ottoman image French press

Kaynakça

  • Bression Aymar (1867). "Histoire Générale," LʼExposition Populaire Illustrée, (12), s. 367.
  • Bression, M. P. Aymar (1868). Histoire Générale de L'Exposition Universelle de 1867. Les Puissances Étrangères, Paris.
  • Clark, Edward C. (1974). "The Ottoman Industrial Revolution," International Journal of Middle East Studies, 5 (1), s. 65−76.
  • Commettant, Oscar (1869). La Musique, Les musiciens et les instruments de musique chez Les différents peuples du monde, Paris.
  • Çelik, Zeynep (2005). Şark’ın Sergilenişi: 19.Yüzyıl Dünya Fuarlarında İslam Mimarisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Davison, H. Roderic (2005). Osmanlı İmparatorluğu'nda Reform: 1856-1876, Çev.: Osman Akınhay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
  • De Launay, Maire (1867a). “Installations du Palais - Empire Ottoman,” L’Exposition Universelle de 1867 Illustrée, vol. II., s. 2-4.
  • De Launay, Maire (1867b). “Costumes populaires de Constantinople,” L’Exposition Universelle de 1867 Illustrée, vol. II., s.134-135.
  • De Salmiech, Fabre (1867). "Exposition Universelle. Le Maté," LʼExposition Populaire Illustrée, (25), s. 194-195.
  • Démy, Adolphe (1907). Essai Historique Sur Les Expositions Universelles de Paris, Paris.
  • Deringil, Selim (2007). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909), Çev.: Gül Çağlalı Güven, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • Ercivan, Ahmet (2024). Sultan Abdülaziz’in Avrupa Seyahatinin Osmanlı Modernleşmesine Etkisi, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 11 (5), 3293-3310.
  • Ergüney, D. Yeşim ve Pilehvarian K. Nuran (2015). Ondokuzuncu Yüzyıl Dünya Fuarlarında Osmanlı Temsiliyeti, Megaron, 10 (2): 224-240
  • Hanioğlu, M. Şükrü (2010). A Brief History of the Late Ottoman Empire, Princeton: Princeton University Press, 4. Basım.
  • Işıklı, Aytaç (2012). Türkiye Fuar Albümü, İstanbul: İstanbul Fuar Merkezi.
  • İsimsiz yazar (1867). "Le Tabac. Groupe 5, Classe 43," LʼExposition Populaire Illustrée, (12), s. 367.
  • İsimsiz yazar (1867). Başlıksız. LʼExposition Populaire Illustrée, (11), s.85-86.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Les Motes Royaux de l'Exposition," Le Figaro, 23 (5), s. 1.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Le Sultan Abdul-Aziz-Khan à Paris," LʼExposition Populaire Illustrée, (4), s. 26-27.
  • İsimsiz Yazar (1867). "Une Tristesse," LʼExposition Populaire Illustrée, (4), s. 87.
  • Karaer, Nihat (2012). Paris, Londra, Viyana; Abdülaziz'in Avrupa Seyahati, Ankara: Phoenix Yayınevi.
  • Karaer, Nihat (2013). Sultan Abdulaziz'in Paris Seyahati, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, (4), Ankara, s.139-199.
  • Karpat, Kemal H. (2021). Osmanlıdan Günümüze Asker ve Siyaset, İstanbul: Timaş Yayınları, 4. Basım.
  • Kılınç, Arzu (2013). Sultan Abdülaziz’in 1867 Paris Uluslararası Sergisini Ziyareti ve Fransız Basını, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, (3), Ankara, s.37-59.
  • Kırıkcı, Emine (2015). Paris Dünya Sergilerinde Cezayir, Taç Dergisi, (5), s. 46-49.
  • Köksal, Osman (2003). Sultan Aziz’in Avrupa Seyahati Dönüşü Münasebetiyle Yapılan Kutlamalar ve Bir Manzum Tarihçe, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), s. 117-135.
  • Küçük, Cevdet (1988). Abdülaziz. TDV İslâm Ansiklopedisi, (1), s. 179-185.
  • Linas, Charles (1868). LʼHistoire du Travail à LʼExposition Universelle de 1867, Paris.
  • Mattie, Erik (2007). Dünya Fuarları, İstanbul: İstanbul Fuar Merkezi Yayınları.
  • Mesnard, Jules (1867). Les Merveilles de LʼExposition Universelle de 1867[...], Paris.
  • Mignot, E. (1867) Le Sultan Abdul-Azis à L'Exposition Universelle de 1867 à Paris. Notice Pour Accompagner La Médaille Commémorative, Paris.
  • Montes, (1867a). "Introduction," LʼExposition Populaire Illustrée, (1), s. 2−6.
  • Montes, (1867b). "Costumes Populaire. Groupe 10, Classe 92," LʼExposition Populaire Illustrée, 10 (1867), s. 80.
  • Osterhammel, Jürgen (2022). Dönüşen Dünya: Küresel 19. Yüzyıl Tarihi , Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Özervarlı, M. Sait (2023). "Tarihsel ve Entelektüel Bağlamı İçinde Yeni Kelâm Hareketi’nin Ortaya Çıkış Analizi," İslam Tetkikleri Dergisi, 13 (2), s. 581-604.
  • Richard, G. (1867). "La Distribution des Récompenses aux Champs-Élysées," L'Album de L'Exposition Illustrée. Histoire Pittoresque de l'Exposition Universelle de 1867, Paris, s. 267−270.
  • Rodkey, F. S. (1958). "Ottoman Concern About Western Economic Penetration in the Levant 1849-1856," The Journal of Modern History Chicago, 30 (4), s. 348−353.
  • Said, Edward (2004). Şarkiyatçılık, Çev. Berna Ünler, İstanbul, Metis Yayın.
  • Selahaddin Bey (1867). La Turquie à LʼExposition Universelle de 1867, Paris: Librairie Hachette.
  • Sellali, Amina (2005). "Les Habitations à Bon Marché," Les Expositions Universelles à Paris de 1855 à 1937 (Paris et Son Patrimoine), haz. Myriam BACHA (Paris), s. 73−76.
  • Tekdemir, Aziz (2013). 1867 “Paris Sergisi Ve Sultan Abdülaziz’in Sergiyi Ziyareti”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3 (6), s. 1-19.
  • Upton-Ward, J. Mary Ayşe (1999). "European Attitudes Towards the Ottoman Empire. A Case Study: Sultan Abdülazizʼs Visit to Europe in 1867", Doktora Tezi, The University of Birmingham.
  • Uslu, S.S. ve Arı, A.G. (2018). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Dünya Fuarlarındaki Güzel Sanatlar Temsilleri”, Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 5 (31), s. 570-579.
  • Vasseur, Édouard (2005). "Pourquoi Organiser des Expositions Universelles? Le « Succès » de l'Exposition Universelle de 1867," Histoire, Économie et Société, 24 (4), s. 573−594.
  • Yurtbilir, M. Murat (2024). “19. Yüzyıl Avrupa Diplomasisi içinde Oryantal Yer Arayışlar: Sultan Abdülaziz’in 1867 Avrupa Gezisine Bir Bakış”, Eklektik Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), s. 129-160.
Toplam 45 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kültür Sosyolojisi
Bölüm Articles
Yazarlar

Emine Kırıkcı 0000-0002-9608-1014

Yayımlanma Tarihi 17 Temmuz 2025
Gönderilme Tarihi 4 Şubat 2025
Kabul Tarihi 26 Haziran 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025Cilt: 49 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Kırıkcı, E. (2025). 1867 PARİS EVRENSEL SERGİSİ’NDEKİ OSMANLI’YA DAİR FRANSIZ BASININDA YORUMLAR. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 49(2), 170-181.
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons Lisansı 
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.