Öz
Türk dilinin ilk yazılı metinlerinden bugüne ulaşan çok sayıda sözcük vardır. Bu sözcüklerin bir kısmı günümüze hiçbir ses, şekil ve anlam değişikliğine uğramadan, bir kısmı da birtakım değişikliklerle ulaşmıştır. Eski Türkçenin söz varlığını oluşturan bu tür sözcükler için arkaik/eskicil terimleri kullanılır ki bunlara bugün yazı dilinde pek rastlanmaz. Ancak bazıları ağızlarda ilk şekil ve anlamıyla kullanılmaya devam eder. Büyük üstad Âşık Veysel de ağızlarda yaşayan bu tür eskicil sözcükleri şiirlerine taşımış ve yaşadığı yüzyılda okurlarıyla buluşturmuştur.
Bu çalışmada, Âşık Veysel’in bütün şiirlerinin bir arada bulunduğu Doğan Kaya’nın “Âşık Veysel” adlı kitabı taranmış ve şiirlerindeki eskicil sözcükler, sözcüklerin yer aldığı örnek mısralarla ele alınmıştır. Çalışmaya dahil edilen bu sözcükler yapı ve anlam bakımından incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
1
Kaynakça
- Ata, Aysu, Derleme Sözlüğü’nde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler, Türkoloji Dergisi, 13/1: 67-99, 2000.
- Ayazlı, Özlem, Sivas Ağzında Eski (Arkaik) Öğeler: Âşık Veysel ve Âşık Talibi Örneği, Her Yönüyle Sivas
- Kongresi’nin 100. Yılında Sivas Uluslararası Sempozyumu, Dil ve Edebiyat, Cilt: 4, s. 61-85, 2019.
- Bayat, Fuzuli, Çınar, Minara Aliyeva, Eski Türkçe Sözlük, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2020.
- Bayat, Fuzuli, Orta Türkçe Sözlük, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2020.
- Clauson, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford: Oxford University Press, 1972.
- Eren, Hasan, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi, Ankara 1999.
- Ercilasun, Ahmet Bican, Akkoyunlu, Ziyat, Dîvânu Lugâti’t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar- Dizin, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2014.
- Eyüboğlu, İsmet Zeki, Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul 2017.
- Ekşioğlu, Serap, Şeyhî Divanı’ndaki Arkaik Sözcükler, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 15, Eylül 2015, s. 378-387.
- Gülensoy, Tuncer, Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Bilge Kültür, Sanat, İstanbul 2018.
- Güzel, Ferdi, Türkiye Türkçesi Ağızlarında Eskicil (Arkaik) Kelimeler, Fenomen Yayıncılık, Erzurum 2021.
- Kaya, Doğan, Âşık Veysel, Sivas Valiliği, Sivas 2004.
- Kaya, Doğan, Âşık Veysel’in Şiirlerinde Yöresel Kelimeler Ve Deyimler, Türk Dili, TDK’nin 70. Yılı Özel Sayısı, S. 607, Temmuz 2002, s. 259-262.
- Korkmaz, Zeynep, Gramer Terimleri Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1992.
- Küçük, Serhat, Zâtî Dîvânı’nda Arkaik Unsurlar, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 49. s. 117-130, Erzurum 2013.
- Ölmez, Mehmet, “Çağataycadaki Eskicil Öğeler Üzerine”, Dil ve Edebiyat araştırmaları Sempozyumu, Mustafa Canpolat Armağanı, s. 135-142, Ankara 2003.
- Toprak, Funda, Sivas Ağzında Kullanılan Eski Türkçe Kelimeler, Cumhuriyetin 80. Yılında Sivas Sempozyumu, Bildirileri (15-17 Mayıs 2003), s. 597-613, Sivas 2003.
- Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
- Türkçe Sözlük A-J, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2023.
- Türkçe Sözlük K-Z, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2023.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü Ⅰ A-B, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2019.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü Ⅱ C-D, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2019.
- Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü Ⅰ O-T, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2019.
- Ünlü, Suat, Karahanlı Türkçesi Sözlüğü, Eğitim Yayınevi, Konya 2012.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Edebiyat Sosyolojisi |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 1 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Kasım 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 15 Ekim 2023 |
| Kabul Tarihi | 5 Kasım 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 47 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.