Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi

Öz

Kant, felsefenin önemli disiplinlerinden biri olan hukuk felsefesinde de etkili bir öğreti bırakmıştır. Kant’a göre, pozitif bilimlerin temeli kabul edilen, akla dayalı doğa metafiziği ne kadar önemliyse teorik ve pratik hukukun kendisinden doğduğu “saf pratik akla dayalı ahlak metafiziği” de o kadar önemlidir. Ahlak metafiziğinin temelini oluşturan hukuk bir saf akıl kavramıdır; bilimlerde olduğu gibi hukukta da “sentetik a priori önermeler vardır” diyen Kant’ın bu düşünceleri hukuki rölativizmin karşısında dimdik duruşunun kanıtıdır. Akla dayalı pozitif hukukun gelişmesinde büyük katkısı olan Kant, hukuki pozitivizmin ahlak-hukuk ayrımını esas alan kuramına temel teşkil edecek görüşlere sahip olmakla birlikte, daha sonra gelen hukuki pozitivistler gibi katı bir tutum ortaya koymamış, yerine göre doğal hukuk, tanrısal hukuk gibi türlerle pozitif hukukun ilgisi olduğunu belirtmiş, orta yolcu bir tavır sergilemiştir. Saf ve pozitif bir hukuk bilimi ortaya koymaya çalışan Austin ve Kelsen gibi iki önemli hukukçu filozofa öncülük eden Kant’ın gerek saf hukuk kuramı gerekse hukuk pratiğini oluşturan konularda çığır açıcı modern görüşleri vardır. Kant’ın hukuk teorisinde, hukuk tarihi açısından klasik, modern, doğal ve pozitif hukuk terimleriyle ifade edilen hukuk anlayışlarının çoğu ile ilgili bilgilere rastlamak mümkündür.