Öz
Kaynakça
- Akbalık, Esra (2014), “Dede Korkut Kitabı’nda Bir Cinsiyet Rejimi Olarak Erkeklik” Türkbilig, S.27:105-119.
- Atay, Tayfun (2004) “Erkeklik En Çok Erkeği Ezer” Toplum ve Bilim, S.101:11-30.
- Avcı, Cevdet (2020). “Dede Korkut Kitabı’nda Toplumsal Cinsiyet Tipolojisi Üzerine Bir İnceleme”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 8, S. 22, s. 117-135.
- Bingöl, Orhan (2014), “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si S.16 (Özel Sayı I): 108-114.
- Boratav, Pertev Naili (1973), 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Bourdieu, Pierre (2014), Eril Tahakküm. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Connell, Raewyn (2019). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. (Çev.: Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Değer, Z. İrem (2019), “Dede korkut Hikâyelerinde Erkek Olmanın Eşiğinde” TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S.17:267-279.
- Demren, Çağdaş (2003). “Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri”. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın (Ed. Ayşe Akın), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, s. 33-44.
- Duymaz, A. (1999), “Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri üzerine Bir Değerlendirme”, İkinci Uluslararası Dede Korkut Kollokyumu, yayınlandığ yer: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Dr. Himmet Biray özel Sayısı, Ankara, 205-217.
- Ekici, Metin (2001), “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Anlatmasında Bireysellik ve Toplumsal Bütünlük.” Millî Folklor, S. 52: 50-59.
- Eliuz, Ülkü (2001). Dede Korkut Hikâyelerindeki Şahıs Kadrosunun Karakter Yapıları Bakımından İncelenmesi. Bilig 18 68-86.
- Eliuz, Ülkü (2015), “İmge ve Göstergeler Uzamı: Dede Korkut Hikâyeleri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.15: 75-88.
- Ergin, Muharrem (2009), Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınları.
- Ersoy, Ruhi (2021), Türk Kültür Dünyası. Ankara: Ötüken Yayınevi.
- Güvenç, Bozkurt (2018), İnsan ve Kültür. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
- Hepşen, Özlem (2010), Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerimde Kadın Bedeni. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
- Karakaş, Rezan (2013). “Dede Korkut Hikâyelerinde ‘Tutsaklıktan Kurtarma Motifi’ ve ‘Bey Oğulları’ Arasındaki İlişki”, Turkish Studies, S. 8, ss. 1867- 1879.
Öz
Kültürün şekillendirici işlevinin en belirgin olduğu alanlardan biri de toplumların kadınlığa ve erkekliğe dair kavrayışlarının belirlendiği cinsiyet rolleridir. Cinsiyet, doğuştan gelen fiziksel farklılıkları anlatan biyolojik bir kavram iken toplumsal cinsiyet ise bu biyolojik kavrama kültürün yüklediği rol, statü ve sorumlulukları anlatan bir kavramdır. Bu rol, statü ve sorumluluklar doğrultusunda her kültürde kadının ve erkeğin yapması/yapmaması gereken davranışlar, tutumlar ve hareketler bulunur. Bu sebeple erkek ve kadın kimliğinin oluşumunda kültür belirleyici bir unsur olarak öne çıkar. Bu bağlamda Türk kültürüne dair her türlü bilgiyi barındıran Dede Korkut Kitabı toplumsal cinsiyet rolleri bakımından da zengin bir içeriğe sahiptir. Hikâyelerde oğullar Türk töresine uygun eril bir kimlik inşa etmek belirli engelleri geçmek zorundalardır. Önlerindeki eşikleri geçmek için hem hünere hem de erdeme ihtiyaç duyan oğulların bu mücadeledeki başarısı bireysel boyuttan çok toplumsal bir değer taşımaktadır. Bu çalışmada Dede Korkut Hikâyelerindeki oğulların ailenin ve toplumun istediği/beklediği/özlediği hünerli ve erdemli oğul kimliğinin inşa sürecindeki dönüşümleri ve mücadeleleri ele alınmıştır. Bu doğrultuda; Dede Korkut Kitabı’ndaki oğlancıkların oğula, oğuldan da beylik statüsüne erişmek için verdiği mücadeleler erkeklik kavramı üzerinden değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akbalık, Esra (2014), “Dede Korkut Kitabı’nda Bir Cinsiyet Rejimi Olarak Erkeklik” Türkbilig, S.27:105-119.
- Atay, Tayfun (2004) “Erkeklik En Çok Erkeği Ezer” Toplum ve Bilim, S.101:11-30.
- Avcı, Cevdet (2020). “Dede Korkut Kitabı’nda Toplumsal Cinsiyet Tipolojisi Üzerine Bir İnceleme”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, C. 8, S. 22, s. 117-135.
- Bingöl, Orhan (2014), “Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si S.16 (Özel Sayı I): 108-114.
- Boratav, Pertev Naili (1973), 100 Soruda Türk Folkloru (İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar), İstanbul: Gerçek Yayınları.
- Bourdieu, Pierre (2014), Eril Tahakküm. İstanbul: Bağlam Yayınları.
- Connell, Raewyn (2019). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Toplum, Kişi ve Cinsel Politika. (Çev.: Cem Soydemir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Değer, Z. İrem (2019), “Dede korkut Hikâyelerinde Erkek Olmanın Eşiğinde” TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, S.17:267-279.
- Demren, Çağdaş (2003). “Erkeklik, Ataerkillik ve İktidar İlişkileri”. Toplumsal Cinsiyet, Sağlık ve Kadın (Ed. Ayşe Akın), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, s. 33-44.
- Duymaz, A. (1999), “Dede Korkut Kitabı’nda Alplığa Geçiş ve Topluma Katılma Törenleri üzerine Bir Değerlendirme”, İkinci Uluslararası Dede Korkut Kollokyumu, yayınlandığ yer: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Dr. Himmet Biray özel Sayısı, Ankara, 205-217.
- Ekici, Metin (2001), “Dirse Han Oğlu Boğaç Han Anlatmasında Bireysellik ve Toplumsal Bütünlük.” Millî Folklor, S. 52: 50-59.
- Eliuz, Ülkü (2001). Dede Korkut Hikâyelerindeki Şahıs Kadrosunun Karakter Yapıları Bakımından İncelenmesi. Bilig 18 68-86.
- Eliuz, Ülkü (2015), “İmge ve Göstergeler Uzamı: Dede Korkut Hikâyeleri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, S.15: 75-88.
- Ergin, Muharrem (2009), Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınları.
- Ersoy, Ruhi (2021), Türk Kültür Dünyası. Ankara: Ötüken Yayınevi.
- Güvenç, Bozkurt (2018), İnsan ve Kültür. İstanbul: Boyut Yayıncılık.
- Hepşen, Özlem (2010), Tevrat, İncil ve Kuran-ı Kerimde Kadın Bedeni. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
- Karakaş, Rezan (2013). “Dede Korkut Hikâyelerinde ‘Tutsaklıktan Kurtarma Motifi’ ve ‘Bey Oğulları’ Arasındaki İlişki”, Turkish Studies, S. 8, ss. 1867- 1879.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Karşılaştırmalı Dilbilim |
| Bölüm | Articles |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Kasım 2024 |
| Kabul Tarihi | 16 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024Cilt: 48 Sayı: 2 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.